Στην τελική ευθεία βρίσκονται αυτή την εποχή οι διαδικασίες για την ολοκλήρωση του διεθνούς διαγωνισμού με βάση τον οποίο θα επιλεγεί ο ανάδοχος που θα αναλάβει την εκτέλεση του κολοσσιαίου έργου της κατασκευής της Νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης, της Οπερας των Αθηνών και του Πολιτιστικού Εκπαιδευτικού Πάρκου που χρηματοδοτεί με 560 εκατομμύρια ευρώ το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στην έκταση του πρώην Ιπποδρόμου στο Φάληρο.
Η μάχη αναμένεται σκληρή μεταξύ των δύο βασικών κοινοπραξιών που διεκδικούν το έργο και των ελλήνων υπεργολάβων τους που είναι από την μια πλευρά η ΓΕΚ του ομίλου Περιστέρη και ο Ακτορας του Γιώργου Μπόμπολα.
Από πέρυσι έχει επιλεγεί -και αυτό αποτέλεσε έκπληξη πρώτου μεγέθους- ως project μάνατζερ του έργου, που θεωρείται από τα μεγαλύτερα που πρόκειται να κατασκευαστούν στην Ευρώπη, η εταιρεία ΤΕΜΕΣ (Τουριστικές Επιχειρήσεις Μεσσηνίας) του ομίλου Κωνσταντακόπουλου που έχει στην κατοχή του το Costa Ναυαρίνο. Η έκπληξη προέρχεται από το γεγονός ότι η συγκεκριμένη εταιρεία δεν έχει την εμπειρία για να διευθύνει και να οργανώσει την κατασκευή ενός τόσο πολύπλοκου και σύνθετου έργου.
Το σύνολο του έργου που θα εκτελεστεί σε σχέδια του διεθνούς φήμης φιλέλληνα αρχιτέκτονα Ρέντζο Πιάνο περιλαμβάνει την ανέγερση δύο κτιρίων (βιβλιοθήκη και Οπερα) συνολικού εμβαδού 60.000 τετραγωνικών μέτρων και τη συνολική ανάπλαση της περιοχής του πρώην Ιπποδρόμου με τη δημιουργία ενός πάρκου έκτασης 120 στρεμμάτων.
Η μάχη των επιρροών
Πληροφορίες του iefimerida.gr αναφέρουν ότι στο παρασκήνιο διεξάγεται μια μεγάλη μάχη επιρροών και συμφερόντων -στα οποία εμπλέκονται πέρα από μεγάλους κατασκευαστές, ισχυροί εκδοτικοί όμιλοι με ισχυρή πολιτική επιρροή- για τον τελικό ανάδοχο του έργου χωρίς κανείς αυτή τη στιγμή να μπορεί να κατονομάσει με βεβαιότητα τον τελικό νικητή-κατασκευαστή του μνημειώδους έργου που θα αλλάξει ριζικά τη μορφή της περιοχής αλλά και γενικότερα των νοτίων προαστίων της Αθήνας.
Να σημειωθεί ότι το Costa Ναυαρίνο βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με τον όμιλο του Ακτορα που κατασκεύασε το ξενοδοχείο του Ομίλου Κωνσταντακόπουλου στη Μεσσηνία
Ο ανάδοχος αναμένεται να εγκατασταθεί στο εργοτάξιο στις αρχές του 2013 και η ολοκλήρωση του έργου προβλέπεται να έχει γίνει έως το 2015.
Το συνολικό master plan
Το συνολικό masterplan για την ανάπλαση του φαληρικού όρμου που επιμελήθηκε ο γνωστός αρχιτέκτονας Ρέντσο Πιάνο, αφορά μια έκταση 760 στρεμμάτων και μήκους 2,5 χιλιομέτρων, η οποία θα ενωθεί με την έκταση του παλαιού Ιπποδρόμου. Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος θα καταλαμβάνει το 85% της συνολικής υπό διαμόρφωση έκτασης, προσφέροντας στους πολίτες της Αθήνας έναν αναγκαίο χώρο πρασίνου, ενώ τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής θα καλύπτουν το 15% της συνολικής έκτασης. Στα ενδιαφέροντα στοιχεία περιλαμβάνονται παράκτιες πισίνες με θαλασσινό νερό σε συνέχεια της θάλασσας, χώροι για αθλητισμό και αναψυχή, άλση, πεζόδρομοι και ποδηλατόδρομοι, περιοχές με θεματικές ενότητες δραστηριοτήτων, προβλήτες και καταδυτικό πάρκο.
Το έργο σε 19 ερωτήσεις -απαντήσεις
1.Τι είναι το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ);
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι ένα πολυλειτουργικό και περιβαλλοντικά βιώσιμο κέντρο παιδείας, τέχνης και αναψυχής, που αποτελείται από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, έκτασης 170.000 τμ, και τις νέες, υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ).
2.Πότε θα ξεκινήσει η κατασκευή του έργου; Σε πόσο χρόνο θα ολοκληρωθεί το Κέντρο Πολιτισμού;
Η κατασκευή του ΚΠΙΣΝ θα ξεκινήσει στα τέλη του 2011 και θα διαρκέσει περίπου τέσσερα χρόνια. Το ΚΠΙΣΝ θα ολοκληρωθεί το 2015.
3.Πόσο θα κοστίσει το έργο και πώς θα χρηματοδοτηθεί;
Το συνολικό κόστος της κατασκευής και του εξοπλισμού του ΚΠΙΣΝ αγγίζει τα €566/$803 εκατομμύρια. To 2009, το Ίδρυμα υπέγραψε σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο για να αναλάβει το συνολικό κόστος της κατασκευής του ΚΠΙΣΝ, η οποία και επικυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η δωρεά είναι μία από τις μεγαλύτερες που έχουν πότε πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα.
4.Τι οδήγησε το Ίδρυμα στην απόφαση να αναλάβει αυτό το έργο και πώς κατέληξε στα τρία επιμέρους στοιχεία του;
Το 1998, με γνώμονα την προσήλωσή του στην υποστήριξη της παιδείας και των τεχνών, το Ίδρυμα έλαβε την απόφαση να χρηματοδοτήσει την κατασκευή νέου κτιρίου για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, οι συλλογές της οποίας στεγάζονται, προς στιγμήν, σε τρεις ξεχωριστούς χώρους, καθώς και τη συνακόλουθη αναβάθμιση του Οργανισμού, με σκοπό την εξασφάλιση πρόσβασης σε μελετητές όλων των ηλικιών, την παροχή μέσων έρευνας και πληροφόρησης και τη σύνδεση της Εθνικής Βιβλιοθήκης με άλλες ελληνικές και διεθνείς βιβλιοθήκες.
Η πρόταση παρουσιάστηκε στην κυβέρνηση, η οποία εξέφρασε την υποστήριξή της στο εγχείρημα. Ανεξάρτητα από την παραπάνω πρωτοβουλία, το Ίδρυμα εξέταζε παράλληλα πρόταση για αντίστοιχη υποστήριξη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Από τα δύο αυτά σχέδια αναδείχθηκε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα προοπτική, η οποία αποτελούσε την ιδανική σύνθεση της αποστολής και της δέσμευσης του Ιδρύματος στην Ελλάδα, με μακροχρόνιες αναμορφωτικές προοπτικές: τη συνύπαρξη της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και ενός εκπαιδευτικού και πολιτιστικού Πάρκου σε έναν ενιαίο χώρο, δωρίζοντας στον ελληνικό λαό ένα πολύ σημαντικό αστικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και περιβαλλοντικό τοπόσημο, διεθνούς εμβέλειας.
5.Για ποιον είναι το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι δημόσια ιδρύματα. Το ΚΠΙΣΝ δημιουργήθηκε για χρήση από το ευρύ κοινό και είναι σχεδιασμένο ειδικά για να προσφέρει πρόσβαση σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων με αναπηρίες.
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα εμπλουτίσει την καθημερινή ζωή των Ελλήνων και θα προσελκύσει επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
6.Ποια είναι η συνολική έκταση του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Το ΚΠΙΣΝ θα καλύψει έκταση 170.000 τμ, 85% εκ των οποίων θα καλυφθεί από το Πάρκο, ενώ τα κτίρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής θα καλύψουν το 15% του συνολικού χώρου.
7.Ποιος είναι ο αρχιτέκτονας; Με ποια κριτήρια επιλέχθηκε;
Ο Renzo Piano, ένας διεθνώς αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας (www.rpbw.com) έχει αναλάβει τον σχεδιασμό του έργου. Έγινε ευρύτερα γνωστός τη δεκαετία του ’70 με το Κέντρο Georges Pompidou στο Παρίσι, και έκτοτε έχει υλοποιήσει σημαντικά καινοτόμα έργα σε όλον τον κόσμο, όπως την αναμόρφωση του παλαιού λιμανιού της Γένοβας, την αναβίωση της πλατείας Potsdamer Platz στο Βερολίνο, τον τερματικό Σταθμό του Διεθνούς Αεροδρομίου Kansai στην Οσάκα, την αναδιαμόρφωση και επέκταση της Βιβλιοθήκης & Μουσείου Morgan και το νέο κτίριο των «New York Times» στη Νέα Υόρκη, καθώς και την αίθουσα συναυλιών Parco della Musica Auditorium, στη Ρώμη. Το 1998, του απονεμήθηκε η υψηλότερη τιμητική διάκριση του κλάδου, το Αρχιτεκτονικό Bραβείο Pritzker.
Η επιλογή του αρχιτέκτονα για το σχεδιασμό του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) ήταν το αποτέλεσμα μίας λεπτομερούς διαδικασίας αξιολόγησης πολλών υποψηφίων από το Διοικητικό Συμβούλιο και τους συμβούλους του Ιδρύματος, στο πλαίσιο κλειστού διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Το Διοικητικό Συμβούλιο εστίασε την προσοχή του στην προσήλωση των υποψηφίων στην τελειότητα της κάθε πτυχής του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στις επαγγελματικές διακρίσεις που έχουν κερδίσει για την επιτυχημένη υλοποίηση έργων παρόμοιας κλίμακας και εμβέλειας και στον αποδεδειγμένο σεβασμό τους απέναντι στην ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας. Ο Renzo Piano πληρούσε όλες τις παραπάνω προδιαγραφές.
8.Ποιος θα κατασκευάσει το Κέντρο Πολιτισμού;
Τα σχέδια του ΚΠΙΣΝ και τα τεύχη δημοπράτησης προβλέπεται να οριστικοποιηθούν έως το τέλος του καλοκαιριού του 2011. Θα ακολουθήσει η διαδικασία υποβολής προσφορών και επιλογής του Γενικού Εργολάβου.
9.Ποιος θα διαχειρίζεται το ΚΠΙΣΝ μετά την ολοκλήρωσή του;
Με την ολοκλήρωσή του, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα παραδοθεί στο Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο θα αναλάβει τον πλήρη και αποκλειστικό έλεγχο και τη διαχείρισή του. Το ΚΠΙΣΝ ανήκει στον ελληνικό λαό.
10.Πού βρίσκεται το ΚΠΙΣΝ; Πώς επιλέχθηκε αυτός ο χώρος;
Ο χώρος του ΚΠΙΣΝ βρίσκεται στο Δέλτα του Φαλήρου, 4,5 χλμ νότια του κέντρου της Αθήνας, και ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο. Μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και του Δημάρχου της Καλλιθέας, συμφωνήθηκε ομόφωνα ότι η τοποθεσία ήταν ο πλέον κατάλληλος χώρος για την κατασκευή έργου αυτής της κλίμακας.
11.Πόσο μεγάλο είναι το Πάρκο; Ποια είναι η πλέον σημαντική λειτουργία/στοιχείο του;
Το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος καλύπτει το 85% του χώρου του ΚΠΙΣΝ και έχει έκταση περίπου 170.000 τμ – διπλασιάζοντας τους κατά κεφαλήν χώρους πρασίνου στους όμορους δήμους της Καλλιθέας, του Μοσχάτου, της Νέας Σμύρνης και του Παλαιού Φαλήρου.
Πέραν της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα, μία από τις οικολογικές λειτουργίες του Πάρκου, σε σχέση με το χώρο, είναι ότι αποτελεί και πράσινη στέγη, μειώνοντας έτσι την ενέργεια που χρειάζεται για τη θέρμανση και τον κλιματισμό των κτιρίων.
Λειτουργώντας ως ανάπαυλα από το τσιμέντο της πόλης, το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος θα αποτελέσει μία όαση που θα λειτουργεί ως πηγή καθημερινής έμπνευσης και ανακάλυψης για επισκέπτες κάθε ηλικίας. Μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του είναι η ικανότητά του να επανενώσει τις κοινότητες που το περιβάλλουν. Ανάμεσα στα πλέον ζωτικά στοιχεία του περιλαμβάνεται ένας μεγάλος ανοιχτός χώρος πρασίνου, ο οποίος προσφέρεται για τη διοργάνωση συναυλιών και φεστιβάλ, προβολές ταινιών και άλλα δωρεάν ψυχαγωγικά προγράμματα για τους επισκέπτες.
12.Πως διαφέρει η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ);
Οι νέες, υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις θα επιτρέψουν στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος να επεκτείνει την εμβέλεια και τη δράση της, αναλαμβάνοντας ένα διπλό και διευρυμένο ρόλο: θα συνεχίσει να αποτελεί κέντρο έρευνας και μελέτης για ακαδημαϊκούς και φοιτητές, λειτουργώντας, ωστόσο, παράλληλα και ως σημαντικός δημόσιος πόρος για όλους τους πολίτες, και προσφέροντας διάφορα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα για παιδιά και ενήλικες, βασισμένα σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία σε δημόσιες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η ΕΒΕ θα λειτουργήσει και ως εκθεσιακός χώρος για τις συλλογές της. Επιλεγμένα χειρόγραφα της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα εκτίθενται εκ περιτροπής, δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να θαυμάσει τους θησαυρούς της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.
13.Τι σημαίνει το νέο κτίριο για την Εθνική Λυρική Σκηνή;
Η Εθνική Λυρική Σκηνή θα αποκτήσει πλέον μία παγκοσμίου επιπέδου αίθουσα όπερας και μπαλέτου – την πρώτη της μόνιμη έδρα στην ιστορία της. Η κορυφαία ακουστική κι οι μηχανικές δυνατότητες της κεντρικής σκηνής (1.400 θέσεων) θα φιλοξενούν διεθνείς παραγωγές, καθώς και τοπικούς και ανερχόμενους καλλιτέχνες. Το νέο κτίριο θα δώσει επίσης στην Εθνική Λυρική Σκηνή τη δυνατότητα να ενισχύσει τα εκπαιδευτικά και κοινοτικά της προγράμματα, ενώ ένα μικρότερο πειραματικό θέατρο (400 θέσεων) θα φιλοξενεί εκδηλώσεις μικρότερης κλίμακας, καθώς και πειραματικές παραγωγές.
14.Ποια άλλα στοιχεία έχει το Κέντρο Πολιτισμού;
Βασικός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και την Εθνική Λυρική Σκηνή είναι η Αγορά, ένας υπαίθριος τόπος συγκέντρωσης και πύλη προς τους χώρους υποδοχής της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής. Η Αγορά επεκτείνεται επίσης κατακόρυφα στο ΚΠΙΣΝ. Στο υψηλότερο σημείο του Πάρκου, οι επισκέπτες συναντούν το Αναγνωστήριο, μία δομή 900 τμ, με γυάλινο κέλυφος, και τόπο απόλαυσης της θέας της κοντινής θάλασσας και οπτικής επαφής με την πόλη. Πέραν της θέας, ωστόσο, το Αναγνωστήριο θα προσφέρει στους επισκέπτες και ένα ήσυχο μέρος για να διαβάσουν και να σκεφτούν, ή να συγκεντρωθούν σε μικρές ομάδες για σεμινάρια, μελέτη και διάφορες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις. Κατά μήκος του ΚΠΙΣΝ βρίσκεται ένα πλατύ Κανάλι, μεταφορική συνέχεια της παρακείμενης θάλασσας, το οποίο επίσης θα προσφέρει επιπλέον αντιπλημμυρική προστασία σε ολόκληρο το χώρο. Ένα φωτοβολταϊκό στέγαστρο, το οποίο θα συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας για τις εγκαταστάσεις και θα αποτελέσει χαρακτηριστική και συναρπαστική προσθήκη στον ορίζοντα της πόλης, δεσπόζει 14 μέτρα πάνω από την κορυφή του λόφου και εκτείνεται πέρα από την περίμετρό του.
15.Το έργο αποσκοπεί να κατακτήσει την Πλατινένια ή Χρυσή πιστοποίηση LEED. Τι σημαίνει αυτό;
Η Πλατινένια ή Χρυσή Πιστοποίηση στον Ενεργειακό και Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό (Leadership in Energy and Environmental Design – LEED) είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα πιστοποίησης πράσινων κτιριακών εγκαταστάσεων, το οποίο παρέχει ανεξάρτητη πιστοποίηση ότι ένα κτίριο ή κοινότητα έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με χρήση στρατηγικών που αποσκοπούν στη βελτίωση της εξοικονόμησης ενέργειας και της αποδοτικότητα του νερού, τη μείωση των εκπομπών CO2, τη βελτίωση της ποιότητας του εσωτερικού περιβάλλοντος και την ορθολογική διαχείριση των πόρων και την αναγνώριση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον. Η Πλατινένια πιστοποίηση LEED είναι η πρώτη διάκριση αυτού του είδους στην Ελλάδα, καθώς και η πρώτη για έργο αυτής της κλίμακας στην Ευρώπη.
16.Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος χρηματοδοτεί επίσης την κατασκευή του Κέντρου Άθλησης & Αναψυχής του Δήμου Καλλιθέας. Θα αναλάβει και τη διαχείρισή του;
Το Ίδρυμα έχει αναλάβει τη χρηματοδότηση της κατασκευής του Κέντρου Άθλησης & Αναψυχής του Δήμου Καλλιθέας, το οποίο μετά την ολοκλήρωσή του θα παραδοθεί προς αποκλειστική χρήση στο Δήμο Καλλιθέας.
17.Θα στηρίξει το Ίδρυμα την ανάπλαση της παραλιακής ζώνης του Φαληρικού Όρμου;
Μετά από αίτημα της Ελληνικής Κυβέρνησης, το Ίδρυμα ανέλαβε τη χρηματοδότηση της προμελέτης για την ανάπλαση της παραλιακής ζώνης, την οποία εκπόνησε ο Renzo Piano. Την ευθύνη για την υλοποίηση της προμελέτης έχει το Ελληνικό Δημόσιο.
18.Είναι το ΚΠΙΣΝ το μόνο μεγάλο έργο που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Το Ίδρυμα έχει χρηματοδοτήσει πολυάριθμα προγράμματα, με δωρεές, μεταξύ πολλών άλλων, για την παιδεία, νοσοκομειακές εγκαταστάσεις και κέντρα ημερήσιας φροντίδας, Special Olympics, αποκατάσταση βιβλιοθηκών, και υπηρεσίες φροντίδας υπερηλίκων. Μέχρι σήμερα, το Ίδρυμα έχει διαθέσει 915 εκατομμύρια Ευρώ (US$ 1,3 δις), με περισσότερες από 2.000 δωρεές σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, σε 95 κράτη ανά τον κόσμο.
19.Πως μπορεί να φτάσει κανείς στο Κέντρο Πολιτισμού; Υπάρχουν αστικές συγκοινωνίες;
Αυτή τη στιγμή, ο χώρος του ΚΠΙΣΝ είναι προσβάσιμος με αυτοκίνητο ή αστικές συγκοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων λεωφορείων και του τραμ. Οι στάσεις του τραμ Δέλτα Φαλήρου και Τζιτζιφιές βρίσκονται πολύ κοντά στον χώρο. Με την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών, αναμένεται ότι οι τοπικές αρχές και οι αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες θα συνεργαστούν μεταξύ τους προκειμένου να εκπονήσουν ολοκληρωμένο σχέδιο συγκοινωνίας που θα καταστήσει το ΚΠΙΣΝ προσβάσιμο σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο.