Το τραπεζικό σύστημα της δεκαετίας του ‘80 και εν μέρει του ‘90 απαρτιζόταν από παθογενή κατά βάση τραπεζικά ιδρύματα με ορισμένες ελάχιστες εξαιρέσεις, οι διοικήσεις διορίζονταν με αυστηρά πολιτικά κριτήρια, οι δανειοδοτήσεις ήταν περιορισμένες και κατά βάση στήριζαν κομματικούς μηχανισμούς. Το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα τόσο το ‘80 όσο και το ‘90 δεν ήταν η αιχμή του δόρατος της οικονομίας. Προς το τέλος της δεκαετίας του ‘90 και σίγουρα τη δεκαετία του 2000 το τραπεζικό τοπίο άλλαξε άρδην. Είχε προηγηθεί το επιτυχημένο μοντέλο της Εργασίας την προηγούμενη δεκαετία και της Emporiki bank, της ανερχόμενης Alpha, ενώ η ΕΤΕ λόγω του μεγάλου δικτύου και της καταθετικής της βάσης στήριζαν την αγορά.
Η Τράπεζα Εργασίας ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ακμής εν μέσω κρατισμού. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και βεβαίως τη δεκαετία του 2000 το τραπεζικό σύστημα άρχισε να ισχυροποιείται, ώσπου έφθασε στο ζενίθ σε ανάπτυξη ενεργητικού και κερδοφορίας.
Το 2007 οι ελληνικές τράπεζες, σχεδόν εξ ολοκλήρου ιδιωτικές πλην της ΑΤΕ και του ΤΤ που παρέμειναν στο δημόσιο τομέα, αλλά και αυτές άρχισαν να λειτουργούν με ιδιωτικά κριτήρια, εμφάνισαν κέρδη ρεκόρ 5 δισ. ευρώ.
Η κρίση δεν αποκάλυψε τη γύμνια των τραπεζών όπως πολλοί εύκολα υποστηρίζουν. Η κρίση ήρθε να αποδείξει ότι ακόμη και τα πιο ισχυρά συστήματα όπως οι τράπεζες μπορούν να κλονιστούν αν καταρρεύσει ο ζωτικός τους χώρος. Στην Ελλάδα αυτό συνέβη, κατέρρευσε η Ελλάδα, ο ζωτικός χώρος των τραπεζών, και όχι οι τράπεζες. Ας αναλογιστεί κανείς πώς λειτούργησε η ΑΤΕ στα τέλη του 1990 αρχές 2000, με τι κριτήρια δανειοδοτούσε και ποιους μηχανισμούς στήριζε.
Το ΤΤ αποτελούσε εξαίρεση, γιατί σε γενικές γραμμές οι διοικήσεις που πέρασαν ακολούθησαν περισσότερο ιδιωτικά κριτήρια. Ας αναλογιστεί κανείς πώς λειτούργησε η κρατική Γενική Τράπεζα.
Η Εθνική Τράπεζα μπορεί να ελέγχεται μέσω των Ταμείων από το κράτος, αλλά λειτουργεί με αυστηρά ιδιωτικά κριτήρια και αποτέλεσε για χρόνια τράπεζα-σταθμό στην Ελλάδα.
Με ευκολία κατηγορούν τις ιδιωτικές τράπεζες, αλλά λόγω της Eurobank και της Πειραιώς αλλά και των άλλων τραπεζών, δεν πήρε και το τελευταίο σπίτι της χώρας δάνειο καταναλωτικό ή στεγαστικό;
Χάρη στην Alpha bank και τις άλλες τράπεζες, οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν χρηματοδοτήθηκαν και αναπτύχθηκαν; Μην λησμονούμε την πραγματικότητα.
Οι τράπεζες παρέδωσαν το 2009 πριν από την κρίση του 2010 που ξεκίνησε στην Ελλάδα, 450 δισ. ενεργητικό, 237 δισ. καταθέσεις, 255 δισ. δάνεια, 35 δισ. κεφάλαια, 50 δισ. ομόλογα.
Η ανάπτυξη των τραπεζών, αλλά το γεγονός ότι δεν έχει καταρρεύσει μεγάλη τράπεζα, θα πρέπει να αποδοθεί και στις ορθές ενέργειες της ΤτΕ.
Οι ΗΠΑ είχαν μια Lehman Brothers, η Ισπανία μια Bankia, το Βέλγιο μια Dexia και η Γερμανία μια Hypovereisbank. Στην Ελλάδα οι μεγάλες τράπεζες παραμένουν όρθιες.
Το ελληνικό κράτος χρεοκόπησε και παρέσυρε το τραπεζικό σύστημα στην καταστροφή. Τα 35 δισ. δεν χάθηκαν γιατί οι τραπεζίτες επένδυσαν σε ομόλογα Ζιμπάμπουε, αλλά γιατί στήριξαν δανείζοντας το ελληνικό κράτος. Το κράτος χρεοκόπησε και οι τράπεζες έχασαν τα δάνειά τους, άρα έχασαν και τα κεφάλαιά τους.
Πολλοί θα πουν ναι, αλλά οι τράπεζες στηρίχθηκαν από το κράτος διαχρονικά. Ισχύει αυτό, αλλά το ίδιο δεν συνέβη και στην περίπτωση των αμερικανικών τραπεζών στην κοιτίδα του καπιταλισμού, η διασύνδεση κράτους και τραπεζών ήταν και παραμένει άρρηκτη. Όλοι επιδιώκουμε ένα εύρωστο και όχι ασθενικό τραπεζικό σύστημα. Πρέπει όλους μας να μας ενδιαφέρει το εξής απλό.
Έχω στις τράπεζες τις καταθέσεις μου, αισθάνομαι ασφαλής; Καταφεύγω στην τράπεζα για να δανειοδοτηθώ; Η τράπεζα πρέπει να παρέχει ασφάλεια στις καταθέσεις και να επιτελεί τον θεσμικό ρόλο της να χρηματοδοτεί την οικονομία. Αν δεν συμβούν όλα αυτά… Πώς θα μπορούσαν ευρωπαϊκά κράτη και τράπεζες να ισοσκελίσουν μέρος των ζημιών που έχουν υποστεί από την Ελλάδα;
Με βάση καλά ενημερωμένη πολιτική πηγή, «λαμβάνοντας υπόψη την εξής παράμετρο, ότι η Ευρώπη και οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ήδη υποστεί σημαντικές ζημίες από την Ελλάδα και θα υποστούν προσεχώς και άλλες, μεταξύ των πολλών εναλλακτικών σχεδίων που έχουν εξεταστεί είναι να ισοσκελίσουν μέρος των ζημιών από την Ελλάδα μέσω των τραπεζών. Το βασικό επιχείρημα είναι απλό: οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν 35 δισ. ευρώ νέα κεφάλαια συνολικά ίσως και 40 δισ., αν παρθεί η απόφαση το core tier 1 να είναι υψηλότερο του 10%.
Μπορεί τεχνικά να ισχύει το core tier 1 10% από τα μέσα του 2013, αλλά έχει συμφωνηθεί οι τράπεζες να διαθέτουν και απόθεμα κεφαλαίων, δηλαδή περισσότερα κεφάλαια από τα προβλεπόμενα.
Ακόμη και αν καλυφθεί η ελάχιστη συμμετοχή του 10% από τους παλαιούς μετόχους, θα πρέπει να θεωρείται απίθανο ότι θα μπορέσουν να επανακτήσουν τον έλεγχο των τραπεζών οι παλαιοί μέτοχοι. Να σημειωθεί ότι η απουσία βασικού μετόχου σε ορισμένες τράπεζες καθιστά ακόμη πιο δυσχερή την κάλυψη του 10% της ελάχιστης συμμετοχής.
Π.χ., η Εθνική Τράπεζα δεν διαθέτει βασικό μέτοχο και θα χρειαστεί περίπου 900 εκατ. για να καλύψει το 10% της ελάχιστης συμμετοχής, όταν τα ασφαλιστικά ταμεία που ελέγχουν το 15% είναι κεφαλαιακά αποδεκατισμένα.
Αντιθέτως σε Alpha, Eurobank υπάρχει βασικός μέτοχος αλλά δεν είναι βέβαιο πόσο διατεθειμένοι είναι να καλύψουν το 10% της ελάχιστης συμμετοχής. Στο παρελθόν αυτό φαινόταν δεδομένο. Σε αυτή τη φάση τίποτε δεν είναι σίγουρο, όχι στο αν δύνανται να καλύψουν τη συμμετοχή του 10% αλλά αν είναι διατεθειμένοι να το πράξουν, αν μάλιστα και οι πολιτικές εξελίξεις είναι ανατρεπτικές.
Τα τελευταία 10 χρόνια οι μέτοχοι έχουν επενδύσει κοντά 20 δισ. ευρώ στις τράπεζες, άρα θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι οι παλαιοί μέτοχοι είναι αδύνατο να καλύψουν τα επόμενα 2-3 χρόνια 35 με 40 δισ. ευρώ.
Σε αυτή την περίπτωση τι θα συμβεί;
Το ΤΧΣ, που θα είναι ο βασικός μέτοχος των τραπεζών, θα επιδιώξει μέσω διεθνών πλειοδοτικών διαγωνισμών να πωλήσει τα στρατηγικά ποσοστά που θα κατέχει στις ελληνικές τράπεζες.
Αν η Ελλάδα παραμείνει στο ευρώ, τότε οι ξένες τράπεζες που θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον θα αγοράσουν σε υπερβολικά χαμηλές τιμές τα στρατηγικά ποσοστά από το ΤΧΣ.
Με βάση την απαισιόδοξη εκτίμηση του ΔΝΤ, από τα 50 δισ. ευρώ που θεωρητικά θα επενδυθούν στις ελληνικές τράπεζες για να καλύψουν την ανακεφαλαιοποίησή τους, μόνο 16 δισ. ευρώ θα ανακτηθούν. Δηλαδή, σε μια κλίμακα 35 με 40 δισ. που τελικώς θα διατεθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, θα μπορούσαν να ανακτηθούν 10-11 δισ. ευρώ.
Αν η Ελλάδα φύγει από το ευρώ και επιστρέψει στη δραχμή ή σε παράλληλο νόμισμα, είναι προφανές ότι οι ξένοι αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα λόγω της μεγάλης υποτίμησης της δραχμής έναντι του ευρώ, της τάξης του 50% με 60%. Άρα με τον ένα ή άλλο τρόπο, οι ελληνικές τράπεζες θα εξαγοραστούν σε σχεδόν εξευτελιστικές τιμές με βάση τα κεφάλαια που θα επενδυθούν σε αυτή τη φάση. Ακόμη και αν στο μεσοδιάστημα το ΤΧΣ έχει επιβάλει συγχωνεύσεις μεταξύ των ελληνικών τραπεζών, δεν αλλάζει η γενική στρατηγική άποψη ότι οι παλαιοί μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών δεν θα μπορέσουν να ανακτήσουν τον έλεγχο των τραπεζών.
Ακραία μεν, αλλά πιθανή είναι η περίπτωση που υλοποιηθεί από το ΤΧΣ διεθνής πλειοδοτικός διαγωνισμός και δεν εκδηλωθεί ενδιαφέρον. Τότε ή θα υπάρξει παράταση διακράτησης των μετοχών της τράπεζας από το Ταμείο ή θα παρθούν μέτρα διάσπασης της τράπεζας σε good και bad bank και εν συνεχεία εκκαθάρισης της προβληματικής τράπεζας.
Κανείς μέτοχος πέραν του δημοσίου δεν ελέγχει ποσοστό άνω του 0,6%, ενώ συνολικά οι ξένοι κατέχουν 3,18%…
Η εβραϊκής καταγωγής (ή, κατά το ορθότερο, αυστροεβραϊκής καταγωγής) οικογένεια Rothschild αποτέλεσε τα τελευταία 200 χρόνια έναν παγκόσμιο μύθο, ενώ το 19ο αιώνα κατατασσόταν στις 3 πλουσιότερες οικογένειες στον πλανήτη.
Η Rothschild (που σημαίνει «κόκκινη ασπίδα») συνεχίζει να έχει πολυσχιδείς δραστηριότητες, ειδικά στις τράπεζες και σε επενδυτικούς τομείς. Σε μικρότερη ένταση και έκταση σε σχέση το παρελθόν, συνεχίζει ωστόσο να αποτελεί μύθο.
Ο μύθος της συνδέθηκε και με την ΤτΕ, καθώς κάποια στιγμή στο παρελθόν είχε αναφερθεί ότι κατέχει ποσοστό συμμετοχής στην Ελληνική Κεντρική Τράπεζα.
Ωστόσο, με βάση το μετοχολόγιο, που είναι αδιάψευστος μάρτυρας, σε αυτή τη φάση ουδείς ξένος ελέγχει ποσοστό άνω του 0,6% πέραν του Δημοσίου, και οι ξένοι δεν ελέγχουν ποσοστό συνολικά άνω του 3,18%.
Να σημειωθεί ότι στις γενικές συνελεύσεις το ελληνικό δημόσιο έμμεσα ή άμεσα ψηφίζει σε ποσοστό 95% εκ των οποίων το 35% αφορά τη γενική κυβέρνηση, που σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος μέσω της κεντρικής διοίκησης και των ταμείων και άλλων οργανισμών ελέγχουν την ΤτΕ.
Το 3,18% που κατέχουν ξένοι στην ΤτΕ απαρτίζεται κυρίως από αμοιβαία κεφάλαια και επενδυτικές τράπεζες, και προφανώς αποτελεί ένα αμελητέο ποσοστό που δεν έχει κανένα έλεγχο, καθώς δεν φθάνει ούτε το 5%. Ως εκ τούτου, δεν κρύβεται η Rothschild πίσω από την ΤτΕ.
Υποσημείωση
Αν βρισκόταν πίσω από την ΤτΕ η Rothschild, η μετοχή θα είχε ξεκολλήσει από τα 8,6 ευρώ που διαπραγματεύεται.
Γιατί οι τράπεζες πρέπει να μείνουν ιδιωτικές
Δίδοντας κίνητρα στους μετόχους και στις διοικήσεις, θα προσπαθήσουν να ανακτήσουν την παλαιά δόξα τους. Αν τα παρατήσουν μέτοχοι και διοικήσεις, ποιος θα πάρει τα ηνία τους στις τράπεζες; Οι 10-20 διορισμένοι κομματικοί που θα αγνοούν και τα στοιχειώδη τραπεζικά;
Αν το κράτος διοικήσει τις τράπεζες, ο τραπεζικός μεσαίωνας θα επανέλθει και τα 35-40 δισ. που θα χρειαστούν για να ανακεφαλαιοποιηθούν θα εξαφανιστούν λόγω νέων ζημιών, από κακοδιαχείριση ή από άγνοια.
Ιδιωτικές τράπεζες δεν σημαίνει ότι το κράτος δεν θα ελέγχει τις τράπεζες. Ιδιωτικές τράπεζες σημαίνει ιδιωτικά management, με μετόχους που θα έχουν προοπτική κάτι να ανακτήσουν στο μέλλον και το δημόσιο αυστηρό επιτηρητή.
Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να μείνουν ιδιωτικές και μάλιστα οι εναπομείνασες κρατικές να βρεθεί φόρμουλα να ιδιωτικοποιηθούν άμεσα.
Τα μέλη ΤΧΣ στα ΔΣ
Τοποθετήθηκαν τα μέλη στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών, τα οποία ελέγχονται από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Στο διοικητικό συμβούλιο της Alpha Bank τοποθετήθηκε ο Νίκος Κουτσός, της Eurobank ο Χρήστος Γκλαβάνης, στην Τράπεζα Πειραιώς ορίστηκαν ο Σολομών Μπεράχα και η Αικατερίνη Μπερίτση. Δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα ο εκπρόσωπος του ταμείου για την Εθνική Τράπεζα.