>Μοντέλο ημιυπαίθριων στα αυθαίρετα

>
«ΜΙΑ “τακτοποίηση” για ικανό χρονικό διάστημα κατά το οποίο το κτίριο θα θεωρείται ότι εκπληρώνει κάποιες ικανές συνθήκες νομιμότητας» θα αποτελεί η νέα ρύθμιση για τα αυθαίρετα, όπως λέει στο «Βήμα» ο υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γ. Παπακωνσταντίνου. Το σχέδιο νόμου που βρίσκεται στα σκαριά, σύμφωνα με τον υπουργό, θα επιχειρήσει να δώσει «μια κοινωνικά δίκαιη λύση,επιδιώκοντας παράλληλα για όποιον θα μπορεί και για όποιον επιλέξει να μπει στη ρύθμιση να μη διαμορφωθεί ένα καθεστώς ομηρείας».

O κύριος κορμός του σχεδίου είχε ετοιμαστεί όταν ο κ. Παπακωνσταντίνου ήταν υπουργός Οικονομικών. Εκείνο το σχέδιο προέβλεπε την εξαίρεση από την κατεδάφιση για τρεις με τέσσερις δεκαετίες όσων αυθαιρέτων δηλωθούν και πληρωθούν τα βεβαιωμένα ή μη βεβαιωμένα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης. Ωστόσο υπήρχε πρόνοια ώστε τα πρόστιμα να είναι μικρότερα από εκείνα που ισχύουν σήμερα και η καταβολή τους να γίνεται με δόσεις, όπως και με τους ημιυπαίθριους. Μάλιστα υπήρχε ρύθμιση που όριζε ότι η δυνατότητα «τακτοποίησης» θα δίδεται σε όσους τα δηλώσουν μέσα σε 6 με 8 μήνες από την ψήφιση του νόμου. Πηγές του ΥΠΕΚΑ επισημαίνουν ότι αυτές οι ρυθμίσεις θα διατηρηθούν στο τελικό σχέδιο νόμου για τα αυθαίρετα, χωρίς να αποκλείουν ορισμένες προτάσεις να επανέλθουν διαφοροποιημένες ή να απαλειφθούν. Το βέβαιον είναι ότι τα αυθαίρετα που χτίστηκαν τα τελευταία δύο-τρία χρόνια θα κατεδαφιστούν.

Τα κίνητρα για τους παραβάτες
«Κλειδί» θεωρούνται τα κίνητρα που θα δοθούν στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων για να τα δηλώσουν. Αλλωστε συνεχώς το τελευταίο διάστημα επανέρχονται πληροφορίες ότι η ρύθμιση θα περιλαμβάνει τη δυνατότητα μεταβίβασης του ακινήτου, την απαλλαγή από αναδρομική ισχύ ΕΤΑΚ ή ΦΜΑΠ, καθώς και από ασφαλιστικές εισφορές για την ανέγερση, εφόσον το ΙΚΑ δεν έχει εκδώσει πράξη επιβολής εισφορών ως τη δήλωση του αυθαιρέτου. Μετά την ψήφιση του νόμου μεταβίβαση ακινήτου χωρίς πιστοποιητικό πολεοδομικής νομιμότητας θα απαγορεύεται αυστηρά.

Τα αυθαίρετα, σύμφωνα με πληροφορίες, θα χωριστούν σε τέσσερις κατηγορίες: σε όσα έχουν οικοδομική άδεια, σε όσα έχουν χτιστεί χωρίς οικοδομική άδεια, σε εκείνα που βρίσκονται εντός σχεδίου και σε εκείνα που βρίσκονται εκτός σχεδίου. Οσον αφορά τα κτίσματα με οικοδομική άδεια (σε αντίθεση με όσα δεν έχουν οικοδομική άδεια και βρίσκονται εκτός σχεδίου), η ρύθμιση είναι πιο εύκολο να κινηθεί στο όριο της συνταγματικής νομιμότητας, όπως συνέβη και με τους ημιυπαίθριους, διότι ένα τμήμα της οικοδομής είναι νόμιμο.

«Με τη ρύθμιση για τα αυθαίρετα θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ένα υπαρκτό ζήτημα στην οικιστική δόμηση της χώρας και να βάλουμε μια “κόκκινη γραμμή” με το παρελθόν. Σήμερα, πέρα από τις πολλές περιπτώσεις αυθαιρέτων και αυθαιρεσιών δόμησης, υπάρχουν ολόκληρα χωριά ή γειτονιές που θεωρούνται αυθαίρετα, λόγω κυρίως της ανυπαρξίας θεσμικού πλαισίου» λέει ο κ. Παπακωνσταντίνου, επισημαίνοντας ότι υπάρχουν οι συνταγματικές προβλέψεις «και φυσικά η τεράστια ανάγκη να εμποδίσουμε τη δημιουργία μιας νέας γενιάς αυθαιρέτων» .

Στο μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής υπάρχει ήδη η πρόβλεψη για 600 εκατ. ευρώ μέσα στο 2011. Οπως εξηγεί ο υπουργός, «τα 300 εκατ.ευρώ από αυτά προβλέπονταν ήδη στον προϋπολογισμό του 2011.Θεωρούμε ότι αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί,ακόμη και να ξεπεραστεί».
Ο σκόπελος της συνταγματικότητας
Η εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαίρετων κτισμάτων «προσκρούει» σε σοβαρά συνταγματικά ζητήματα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με πλούσια νομολογία, έχει αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο νομιμοποίησης των αυθαιρέτων που έχουν χτιστεί μετά το 1983 (τότε είχε γίνει η τελευταία νομιμοποίηση, η οποία εντασσόταν στην Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης), λόγω αντισυνταγματικότητας.

«Ο κανόνας βάσει του Συντάγματος είναι η κατεδάφιση των αυθαιρέτων» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο πάρεδρος του ΣτΕ κ. Χρ. Παπανικολάου . Ωστόσο, όπως εξηγεί ο ίδιος, έχει γίνει διάκριση μεταξύ παλαιών και νέων αυθαιρέτων με βάση τον νόμο 1337/83. Δόθηκε η δυνατότητα να πολεοδομηθούν ολόκληρες περιοχές με αυθαίρετα και να διατηρηθούν μεμονωμένες αυθαίρετες κατασκευές, όχι όμως σε ευαίσθητες περιοχές, εφόσον δηλωθούν και καταβληθεί το 10% της αξίας τους. Μπήκε όμως και ένας φραγμός. Οσα αυθαίρετα χτιστούν μετά τις 31.1.1983 δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν. «Οποιαδήποτε προσπάθεια έχει γίνει, ως πρόσφατα, να εξαιρεθούν της κατεδάφισηςαυθαίρετα μετά το 1983 έχει κριθεί ως αντισυνταγματική.Ολες οι λεγόμενες νέες αυθαίρετες κατασκευές είναι κατεδαφιστέες» αναφέρει ο κ. Παπανικολάου. Και προσθέτει: «Υπάρχει πάγια νομολογία ότι για τα μετά το 1983 αυθαίρετα ισχύει ο κανόνας της κατεδάφισης.Μάλιστα το 2009 (απόφαση 3500) η σκέψη του δικαστηρίου πάνω στα αυθαίρετα, εκτός από το άρθρο 24- από το οποίο αντλούσαμε επιχειρήματα-, εμπλουτίστηκε και με άλλες θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος. Είπαμε ότι η νομιμοποίηση αντίκειται στην αρχή κράτους δικαίου και της ισότητας των πολιτών».

Τα «παιχνίδια» με την ορολογία των συντακτών της νέας ρύθμισης που ετοιμάζει η κυβέρνηση (π.χ. «αναστολή» αντί «εξαίρεσης» από την κατεδάφιση), ώστε να μην κριθεί αντισυνταγματική από το ΣτΕ, δεν έχουν σημασία, επισημαίνει ο κ. Παπανικολάου. «Η ορολογία δεν παίζει ρόλο, αλλά η ουσία της ρύθμισης» λέει και συμπληρώνει ότι ενδεχομένως δεν αρκεί ούτε το ταμιευτικό όφελος.

ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΨΙΕΣ, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΜΑ
Η καταγραφή των αυθαιρέτων στην Ελλάδα δεν έγινε ποτέ συστηματικά και, όπως λένε οι υπεύθυνοι των πολεοδομικών γραφείων, θα απαιτούνταν πολλά χρόνια για να ολοκληρωθεί. Αλλά ακόμη και τα αυθαίρετα τα οποία είχαν δηλωθεί στους δήμους (με βάση τον νόμο 3212/03) κατά την περίοδο 2003-2004 ώστε να συνδεθούν με δίκτυα ηλεκτρικού και ύδρευσης δεν έχουν ελεγχθεί από τους υπαλλήλους των πολεοδομιών. Μάλιστα, όπως λέει χαρακτηριστικά υπάλληλος σε πολεοδομικό γραφείο της Νοτιοανατολικής Αττικής,«στις περισσότερες περιπτώσεις έτσι όπως έχουν δηλωθεί δεν μπορούν καν να εντοπιστούν.

Χωρίς αυτοψία δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν βρίσκονται σε δασική περιοχή, πόσα τετραγωνικά είναι, δεν μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο».

Ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου από το βήμα της Βουλής την περασμένη Τρίτη είχε αναφερθεί σε ένα εκατομμύριο αυθαίρετα κτίσματα.«Το ένα εκατομμύριο αποτελεί εκτίμηση, παρ΄ όλα αυτά είναι μια λογική εκτίμηση. Δυστυχώς, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο πολεοδομικός έλεγχος δεν βοηθάει να υπάρχει μια αξιόπιστη καταγραφήάλλωστε αν λειτουργούσε διαφορετικά δεν θα είχαμε φθάσει σε αυτό το μέγεθος αυθαιρεσίας-, γι΄ αυτό και η παρέμβαση για τα αυθαίρετα συνδυάζεται με μια συνολικότερη παρέμβαση στον χώρο του περιβαλλοντικού και πολεοδομικού προγραμματισμού, στο σύστημα πολεοδομικών ελέγχων, στο σύστημα έκδοσης οικοδομικών αδειών»λέει ο υπουργός.

Στην Αττική εκτιμάται ότι τα αυθαίρετα- κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια ή σπίτια με άδεια ποιμνιοστασίου, αναψυκτηρίου, αγροτικής αποθήκης κ.λπ. – φθάνουν τις 300.000. Ξεφυτρώνουν κάθε χρόνο σαν τα μανιτάρια στο Μαρκόπουλο, στην Κερατέα, στη Βάρη, στα Καλύβια, στο Κορωπί, στον Ωρωπό, στη Σταμάτα, στο Λαύριο, στον Κάλαμο, στην Παλλήνη, στη Ραφήνα κ.α. Πολλά είναι τα αυθαίρετα και στη Σαλαμίνα.