Φαίνεται ότι ζούμε σε διαφορετικό κόσμο εμείς και η κυβέρνηση Παπαδήμου και τα κόμματα που τη στηρίζουν. Φαίνεται ότι ζούνε σε διαφορετικό κόσμο η πλειονότητα των ελληνικών ΜΜΕ απ’ ό,τι η πλειονότητα των διεθνών ΜΜΕ.
Στην πληροφόρηση, εκτίμηση και ανάλυση του ελληνικού γίγνεσθαι έχουν διαμορφωθεί διαφορετικά στρατόπεδα. Πιο συγκεκριμένα:
Το Κόμμα του Μνημονίου πανηγυρίζει για δέκατη φορά μέσα σε 25 μήνες ότι έσωσε οριστικά τη χώρα. Η νέα υποτιθέμενη σωτηρία είναι η τρανή απόδειξη των ψεμάτων που έχουν ειπωθεί τις εννέα προηγούμενες φορές. Τουτέστιν με την ψήφιση του μνημονίου 1 που θα μας έσωζε για πάντα. Με τις έξι επικαιροποιήσεις του μνημονίου που η άπαξ και διά παντός σωτηρία απέκτησε έξι κόπιες. Η όγδοη σωτηρία που εμφανίστηκε με το μεσοπρόθεσμο. Καθώς, τέλος, και τα νομοθετικά «τσουνάμια» κατάργησης των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Εχουμε λόγο να μην πιστέψουμε και αυτή τη φορά το Κόμμα του Μνημονίου; Ναι! Εχουμε! Είμαστε πια πιο έμπειροι. Οι κυβερνώντες και οι έχοντες συνεχίζουν την ίδια καταστροφική πολιτική. Ταυτόχρονα, οι δανειστές της χώρας προαναγγέλλουν την ανάγκη «νέας βοήθειας», δηλαδή δανειοδότησης της Ελλάδας με σκληρούς όρους μετά από λίγο διάστημα (θα πρόκειται για την επόμενη… οριστική σωτηρία μας). Το ύψος αυτής της προαναγγελλόμενης νέας δανειοδότησης υπολογίζεται στα 50 με 60 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η κυβέρνηση όπως και όλο το Κόμμα του Μνημονίου πανηγυρίζουν διότι «κουρεύτηκαν» 100 δισεκατομμύρια χρέους. Πέρα από το γεγονός ότι το τελικό ποσό δεν είναι σίγουρο πως θα είναι αυτό, η κυβέρνηση κάνει αλχημείες. Μια σημαντική αριθμητική αλχημεία συνίσταται στην υποβάθμιση της μακρόχρονης σημασίας που θα έχει για όλους μας το μεγάλο «κούρεμα» (και μάλιστα χωρίς να προβλέπονται αντίβαρα) που θα τα υποστούν τα ασφαλιστικά ταμεία, δηλαδή η κοινωνική μας ασφάλιση και οι συντάξεις μας.
Η κυβέρνηση και γενικότερα το Κόμμα του Μνημονίου δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς γίνεται και πανηγυρίζουν μαζί με εκείνη και οι δανειστές που υποτίθεται ότι «κουρεύονται». Θα έπρεπε να θεωρούμε για πολύ μαζόχες τους τροϊκανούς ώστε να πιστέψουμε ότι δεν τρέχει τίποτα που έχασαν (έτσι υποτίθεται) τόσα λεφτά. Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι εντελώς διαφορετική: Οι ισχυροί δανειστές της Ελλάδας έλαβαν πολιτικές και νομικές εγγυήσεις πρωτοφανείς στην Ιστορία. Πήραν για τα δάνειά τους το αγγλικό δίκαιο. Αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό Κοινοβούλιο δεν μπορεί, πλέον, να τους τα «κουρέψει». Ελαβαν εμπράγματες εγγυήσεις από το ελληνικό Δημόσιο. Το κυριότερο, για ομόλογα η αξία των οποίων στις αγορές είχε πέσει στο 27-28%, έλαβαν νέα ομόλογα στο 35% της αρχικής τους αξίας καθώς και ένα επιπλέον 15% σε ρευστό. Αυτό σημαίνει ότι έλαβαν σε ρευστό και εγγυημένα ομόλογα το διπλάσιο ποσό από εκείνο που ήταν η τρέχουσα αξία τους στις αγορές.
Το «κούρεμα», κατά συνέπεια, είχε γίνει αρκετά πριν από τις ίδιες τις αγορές. Αυτό είχε γίνει, μάλιστα, σε μεγαλύτερο βαθμό από τον τελικά πιστοποιηθέντα. Με άλλα λόγια, οι πολιτικοί αποκατέστησαν για κάποιους ισχυρούς ένα τμήμα της ζημιάς που είχαν υποστεί από την καταστροφική κατάσταση της Ελλάδας και την απαξίωση των ομολόγων στις αγορές. Με τις αποφάσεις τους για το επίσημο «κούρεμα», οι πολιτικοί κατάφεραν να σώσουν ένα μέρος της αξίας των ομολόγων που κατείχαν διά του μνημονίου. Ξαφνικά, δηλαδή, όλοι αυτοί οι… ερωτευμένοι με τις αγορές κατήργησαν τις αξίες που διαμορφώνονταν σε αυτές. Με πολιτικές παρεμβάσεις όρισαν το «κούρεμα» και κατά προέκταση έδωσαν τη δυνατότητα σε τράπεζες να περιορίσουν τις απώλειές τους. Το ίδιο διασφάλισαν σε θεσμικούς επενδυτές που είχαν αγοράσει φτηνά.
Ενώ το «κούρεμα» θα είναι στην καλύτερη περίπτωση γύρω στα 105 δισ., το ελληνικό χρέος αυξάνει απόλυτα! Πώς γίνεται αυτό το μαθηματικό θαύμα; Μα είναι πολύ απλό: με τον νέο επιπλέον δανεισμό, για τον οποίο επί της ουσίας δεν μιλά κανείς. Ο δανεισμός αυτός υπερβαίνει το «κούρεμα». Αν κανείς βάλει δίπλα δίπλα τα ποσά και τα αναλύσει, θα βγάλει ένα πολύ απλό συμπέρασμα: μέσα από το «κούρεμα» και τη σύναψη νέου δανεισμού, σε συνάρτηση με τα νέα μέτρα αντικοινωνικής μονόπλευρης λιτότητας, γίνεται η μέγιστη δυνατή ανακατανομή. Δηλαδή, κάποιοι χάνουν και κάποιοι κερδίζουν. Ασφαλώς υπάρχουν και στις δύο πλευρές υποκατηγορίες: κάποιοι κερδίζουν περισσότερο από άλλους και, ακόμα περισσότερο, κάποιων οι απώλειες μαζεύονται, ενώ άλλων αυξάνονται γεωμετρικά. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και οι μικροϊδιοκτήτες. Για αυτούς προβλέπονται άγρια μέτρα που κινούνται στο πλαίσιο των επιταγών του μνημονίου. Αυτό που θα υποστούν το έχω ονομάσει «το διαβολικό τετράγωνο»: μείωση εισοδημάτων, αύξηση φόρων, αύξηση τιμών, αύξηση διαφόρων μορφών χαρατσιών.
Ολα τα πιο πάνω οδηγούν απευθείας στην ύφεση. Δηλαδή, στην αύξηση του ποσοστού του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Το χρέος αυξάνεται απόλυτα, αλλά –κι αυτό είναι το κυριότερο– συρρικνώνεται το ίδιο το ΑΕΠ. Οταν ο αριθμητής μειώνεται και αυξάνεται ο παρονομαστής, όπως μας διδάσκει η αριθμητική του δημοτικού, τότε το κλάσμα βαίνει σε διττή αύξηση.
Η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει το επιχείρημα ότι αυτή η πολιτική θα μας βγάλει άμεσα από την κρίση. Η νέα συνταγή των νεοφιλελεύθερων είναι ότι τα μέτρα θα δείξουν αποτελέσματα αφού πρώτα περάσει η χώρα μέσα από μια πολυετή περίοδο ύφεσης και υλοποιηθούν βίαιες καταργήσεις δικαιωμάτων. Η συνταγή αυτή θυμίζει μια κακοτεχνία θρησκευτικών υποσχέσεων για τα μελλούμενα καθώς και τον παράδεισο παρά πολιτική. Στην ουσία, βέβαια, πίσω από αυτή την κακοτεχνία κρύβονται οι δύο ανακατανομές εισοδήματος και ιδιοκτησίας: Από τους φτωχούς και μεσαίους στη διαπλοκή και τις τράπεζες και από την Ελλάδα στον ευρωπαϊκό Βορρά.
Τα 130 δισεκατομμύρια δεν πάνε στην ελληνική κοινωνία και πολύ λιγότερο στην ανάπτυξη. Πάνε στη στήριξη των τραπεζών, στις οποίες θα δοθούν 40 δισ. ρευστό, και για να πληρωθούν οι επόμενες δόσεις χρέους. Ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει η διαχείριση αυτού του ποσού, η οποία θα γίνεται μέσω ενός ειδικού λογαριασμού και ταμείου. Αυτό το ταμείο θα το ελέγχουν τρίτοι. Με άλλα λόγια, ο ελληνικός δανεισμός θα εξακολουθεί να εξυπηρετεί τρίτους. Απλώς τώρα θα ελέγχεται και από αυτούς τους τρίτους. Θα έρχονται τα δάνεια υπό τον έλεγχό τους και, αμέσως μετά, θα επιστρέφονται με τόκο στους δανειστές του προηγούμενου χρέους, που μπορεί να είναι οι ίδιοι με τους δανείζοντες. Το κύριο είναι ότι αυτά τα λεφτά δεν πάνε στην ανάπτυξη και δεν μας περιφρουρούν από την ύφεση. Αντίθετα, πάνε σε αυτούς που μας τα δίνουν, με ένα «νόμιμο κέρδος».
Προκειμένου να γίνει αυτή η ανακύκλωση, αυξάνονται η εξάρτηση της χώρας και η κατάλυση της κυριαρχίας της ως συνεκτικού συνόλου καθώς και η κυριαρχία του Κοινοβουλίου ως κυρίαρχου θεσμού και εκφραστή της λαϊκής κυριαρχίας. Επίσης, πολύ σοβαρό είναι ότι, με αυτή τη συμφωνία, προβλέπεται η απόδοση προνομιακής θέσης στα δικαιώματα των δανειστών ακόμα κι αν η Ελλάδα βρεθεί σε δεινή θέση, ακόμα και αν καταστραφεί. Η συμφωνία προβλέπει, σε βάρος των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και των συμφωνιών – συνθηκών του ΟΗΕ, ότι προηγείται η εξυπηρέτηση των δανειστών και, κατά προέκταση, ακόμα και τα εσωτερικά έσοδα θα πηγαίνουν σε μια τέτοια κατεύθυνση. Με άλλα λόγια, δεν θα πηγαίνουν, ακόμα και σε συνθήκες διάλυσης της κοινωνίας, στους άστεγους, στους πεθαίνοντες από πείνα.
Είναι φανερό ότι η συνεχής ύφεση της χώρας, επί πέντε συναπτά έτη, σημαίνει καταστροφή της παραγωγικής βάσης και του κοινωνικού ιστού της. Κάποια στιγμή θα αναγκαστούν οι κυβερνώντες, αν δεν τους διώξουμε, να λάβουν μέτρα ανάπτυξης και κάποια στιγμή η πρωτοφανής κατηφόρα δεν θα έχει άλλο βάθος. Ομως, και σε αυτή την περίπτωση, η ανάπτυξη θα είναι ελεγχόμενη, δεν θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, ούτε θα ανταποκρίνεται στις δυνατότητές της. Θα είναι μια μονόπλευρη ανάπτυξη που δεν θα αγκαλιάζει όλη τη χώρα και θα έχει ως κριτήριο τις ανάγκες των οικονομιών κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά (όπως εξάλλου δείχνουν τα σχέδια για τις λεγόμενες «ελεύθερες ζώνες» εμπορίου και γενικότερα οικονομίας). Η μετατροπή της χώρας σε συμπλήρωμα οικονομιών τρίτων κρατών και όχι ισότιμου μέλους στον ευρωπαϊκό και διεθνή καταμερισμό εργασίας σημαίνει διατήρηση της φτώχειας στη χώρα και, σε στιγμές ανάπτυξης, της κοινωνικής αδικίας και της άνισης κατανομής εισοδήματος και πλούτου. Σημαίνει ότι η Ελλάδα θα βρεθεί σε μια μακρόχρονη σχέση εξάρτησης.