Ο όρος AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) μεταφράζεται στα ελληνικά ως Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας. Σύνδρομο, είναι ένα σύνολο συμπτωμάτων μιας ιδιαίτερης ασθένειας ή κατάστασης. Επίκτητη, σημαίνει ότι δεν είναι μια κληρονομική ασθένεια, αλλά μία ασθένεια που αποκτιέται στην πορεία ζωής των ανθρώπων. Ανοσοποιητική ανεπάρκεια, είναι η εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος, άρα και της βασικής του λειτουργίας που είναι να αναγνωρίζει τους ιούς που προσβάλλουν τον ανθρώπινο οργανισμό και να αμύνεται σε αυτούς. Έτσι, το ανοσοποιητικό σύστημα καταρρέει και ο οργανισμός δεν μπορεί να αμυνθεί και να αντιμετωπίσει λοιμώξεις.
Όταν μιλάμε για συμπτώματα πρέπει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν δύο περίοδοι μετά από τη μόλυνση από HIV που κάποιος μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα: 1) κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων μετά τη λοίμωξη (πρωτολοίμωξη) και 2) ίσως μετά από χρόνια, αν το ανοσοποιητικό σύστημα υποστεί βλάβη (AIDS).
Στο “ενδιάμεσο” στάδιο, ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα, γι’ αυτό και ονομάζεται ασυμπτωματικός. Μόνο εργαστηριακές εξετάσεις μπορούν να δείξουν ότι κάποιος είναι φορέας του HIV σε αυτό το στάδιο. Χωρίς αντιρετροϊική αγωγή, το στάδιο αυτό μπορεί να διαρκέσει από ένα έως και πάνω από δέκα χρόνια, πράγμα που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (φυσική κατάσταση, στέλεχος του HIV από το οποίο μολύνθηκε ο ασθενής, κλπ).
Μέσα στις πρώτες εβδομάδες μετά από τη μόλυνση από τον HIV, μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν συμπτώματα του «Συνδρόμου Οξείας Ιικής Λοίμωξης». Τα συμπτώματα του σταδίου της πρωτολοίμωξης οφείλονται στην αρχική αντίδραση του οργανισμού εναντίον του ιού.
Τα συμπτώματα μοιάζουν πολύ με αυτά της γρίπης: πονοκέφαλος, πόνος στους μυς και στις αρθρώσεις, πυρετός, κόπωση. Τα συμπτώματα διαρκούν μια με δυο εβδομάδες και μετά υποχωρούν. Σε μερικούς ανθρώπους τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πολύ έντονα ενώ σε άλλους μπορεί να είναι τόσο ήπια που δεν τα αντιλαμβάνονται. Πρέπει να τονίσουμε ότι τα συμπτώματα της πρωτολοίμωξης από HIV μοιάζουν πολύ με τα συμπτώματα άλλων λοιμώξεων. Η εμφάνιση τέτοιων συμπτωμάτων δεν μπορεί να συσχετιστεί με τον HIV χωρίς εξετάσεις. Αν όμως υπάρχουν συμπτώματα που διαρκούν για πάνω από 2 εβδομάδες ή είναι πολύ έντονα, θα πρέπει να ζητήσετε τη γνώμη ενός ειδικού γιατρού το συντομότερο.
Τα συμπτώματα της “δεύτερης περιόδου”, δηλαδή όταν εκδηλωθεί AIDS, δεν οφείλονται στον ίδιο τον HIV αλλά στις ευκαιριακές λοιμώξεις που εκδηλώνονται. Φυσικά, τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με την ευκαιριακή λοίμωξη.
Καθώς η λοίμωξη από HIV συνεχίζεται, τα επίπεδα του ιικού RNA σταδιακά αυξάνονται και οι αριθμοί των CD4 λεμφοκυττάρων (Τ4) ελαττώνονται. Σιγά σιγά ο ιός πολλαπλασιάζεται τόσο γρήγορα και το ιικό φορτίο παίρνει τέτοιες διαστάσεις που οι λεμφικοί ιστοί καταστρέφονται και η ανακύκλωση (καταστροφή και παραγωγή) των CD4 λεμφοκυττάρων δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στην καταστροφική δράση του ιού. Αυτές οι ιολογικές και ανοσολογικές μεταβολές σημαδεύουν την έναρξη των κλινικών συμπτωμάτων, την πιο προχωρημένη δηλαδή μορφή της λοίμωξης από τον HIV, αυτό που αποκαλούμε Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS).
Τα CD4 λεμφοκύτταρα είναι οι κύριοι προστάτες του οργανισμού από ευκαιριακές λοιμώξεις. Η ελάττωση του αριθμού τους κάτω από 200 κύτταρα/μl αίματος προδιαθέτει στην εμφάνιση διάφορων λοιμώξεων, όπως λοιμώξεις από πρωτόζωα, μύκητες, βακτηρίδια και ιούς. Αυτές οι λοιμώξεις βρίσκουν την ευκαιρία να εκδηλωθούν, τώρα που ο ανοσοποιητικό σύστημα είναι καταβεβλημένο, γι’ αυτό και αποκαλούνται ευκαιριακές.