Ολο και πιο δημιουργικές γίνονται οι ευρωπαϊκές τράπεζες στην προσπάθειά τους να εξεύρουν φρέσκα κεφάλαια για να πληρούν τους νέους αυστηρότερους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας, επιχειρώντας παράλληλα να διαχειριστούν ένα «βουνό» επισφαλών δανείων που έχει ξεπεράσει το 1 τρισ. ευρώ. Η πιο πρόσφατη… έμπνευση προέρχεται από την Ιταλία, όπου οι τράπεζες πιέζουν την Κεντρική Τράπεζα (BOI) να τους επιτρέψει να αποτιμήσουν σε τρέχουσες τιμές τα μερίδια που κατέχουν σε αυτή εδώ και ογδόντα χρόνια. Το 1936, οι ιταλικές τράπεζες και ασφαλιστικές χορήγησαν κεφαλαιακή «ένεση» 300 εκατ. λιρετών στην Κεντρική Τράπεζα. Όταν η Ιταλία εισήλθε στο ευρώ, το ποσό αυτό μετατράπηκε σε ευρώ (156.000 ευρώ).
Οι υποστηρικτές της ιδέας λένε ότι πρόκειται για έναν ανέξοδο τρόπο κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών, οι επικριτές αντιτείνουν ότι πρόκειται για λογιστικό τέχνασμα που θα έπληττε την αξιοπιστία του κλάδου. «Οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν πραγματική αξία… Το κεφάλαιό τους είναι θεωρητικό», εξηγεί ο Τίτο Μποέρι, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μποκόνι.
Επαναγορές ομολόγων
Πληθώρα τραπεζών, εξάλλου, έχουν καταφύγει το τελευταίο διάστημα σε ένα άλλο «κόλπο» για να τονώσουν την κεφαλαιακή τους βάση και την κερδοφορία τους: Προχωρούν σε επαναγορά ομολόγων τους, στις περισσότερες περιπτώσεις με έκπτωση (discount) σε σχέση με τις τιμές έκδοσης των τίτλων. Με τον τρόπο αυτό, αφενός απαλλάσσονται από μελλοντικές καταβολές τόκων, αφετέρου «γράφουν» την διαφορά της τιμής ως λογιστικό κέρδος.
Η γερμανική Commerz-bank, η γαλλική Societe Generale, οι ισπανικές Santander και BBVA, η ιταλική Intesa Sanpaolo συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των τραπεζών που έκαναν χρήση του εργαλείου καθώς η χρήση των παραδοσιακών πηγών άντλησης κεφαλαίων (έκδοση νέων μετοχών, πώληση δραστηριοτήτων κ.ά.) καθίσταται ολοένα και πιο δυσχερής.
Προειδοποιήσεις
Ορισμένοι αναλυτές, ωστόσο, προειδοποιούν ότι αν και οι επαναγορές ομολόγων αποτελούν γρήγορη λύση για να κλείσουν κεφαλαιακές «τρύπες», οδηγούν σε κλείσιμο καναλιών μακροπρόθεσμης και σχετικά φθηνής χρηματοδότησης, δημιουργώντας προϋποθέσεις για ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση των τραπεζών από τις πιστωτικές γραμμές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Τον φαύλο κύκλο περιγράφει ο αναλυτής της UBS Άλιστερ Ράιαν: «Αν η πρόσβασή σου στις χρηματαγορές είναι περιορισμένη, οι επαναγορές ομολόγων θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη χρήση των εργαλείων χρηματοδότησης της ΕΚΤ… Κι όσο περισσότερο χρηματοδοτείσαι από την ΕΚΤ, τόσο μικρότερες πιθανότητες έχεις να αντλήσεις κεφάλαια από τις αγορές στο μέλλον…».