> Ριζικές αλλαγές επέρχονται στα εργασιακά, στη Δημόσια Διοίκηση και στο φορολογικό σύστημα με την καθιέρωση μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο, αύξηση του ωραρίου, περικοπές σε επιδόματα υπερωρίας, κοινωνικές παροχές και φοροαπαλλαγές που στο εξής θα συνδέονται με εισοδηματικά κριτήρια. Το σύνολο των παρεμβάσεων αντιπροσωπεύει το 11,4% του ΑΕΠ και απώτερος στόχος είναι η εκ βάθρων αλλαγή του δημοσιονομικού χάρτη. Συγκεκριμένα, τα μεν έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ θα πρέπει να αυξηθούν στο 43% από 38,1% το 2009, οι δε δαπάνες να υποχωρήσουν στο 44% από 53,6% το 2009. Αξιοσημείωτο είναι ωστόσο το γεγονός ότι για μία ακόμη φορά το βάρος της προσαρμογής στο σκέλος των εσόδων πέφτει στους έμμεσους φόρους οι εισπράξεις των οποίων θα έχουν αυξηθεί μέχρι το 2015 κατά 10%. Προβλέπεται μάλιστα ότι τότε θα αντιπροσωπεύουν το 1\3 των εσόδων της γενικής κυβέρνησης, φτάνοντας στα 34 δισ. ευρώ από 30,7 δισ. ευρώ το 2010. Από την άλλη πλευρά τόσο οι κοινωνικές εισφορές όσο και οι άμεσοι φόροι θα παραμείνουν σταθεροί στα επίπεδα του 2010.
Ειδικότερα, το σύνολο των παρεμβάσεων αφορούν δώδεκα τομείς, οι οποίοι μαζί με το προσδοκώμενο όφελος έχουν ως εξής:
Μισθολογικές δαπάνες: Εξοικονόμηση 0,9% ΑΕΠ ή 2 δισ. ευρώ
– Εφαρμογή του κανόνα 1:5 στις προσλήψεις.
– Μείωση των συμβασιούχων τουλάχιστον 10% κατ’ έτος.
– Αύξηση του ωραρίου από 37,5 σε 40 ώρες την εβδομάδα.
– Μείωση αμειβόμενων επιτροπών.
– Μείωση υπερωριών.
– Καθιέρωση δυνατότητας μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο και δυνατότητα άδειας άνευ αποδοχών για εργασία εκτός Δημοσίου.
– Περιορισμός των κενών οργανικών θέσεων και των θέσεων ευθύνης.
– Αναπροσαρμογή αριθμού εισακτέων στις παραγωγικές σχολές.
Δημόσιο: Οφελος 1% ΑΕΠ ή 2,5 δισ. ευρώ
– Εφαρμογή πλατφόρμας ηλεκτρονικών προμηθειών (e-procurement) για όλες τις αγορές στο Δημόσιο.
– Μείωση όλων των δαπανών για τηλεπικοινωνίες μέσω του «Σύζευξις».
– Εξορθολογισμός δαπανών ενέργειας.
– Μείωση των δαπανών για ενοίκια με αξιοποίηση περιουσίας του Δημοσίου.
– Δραστική μείωση άλλων λειτουργικών δαπανών στα υπουργεία και σε δημόσιους φορείς (π.χ. δημόσιες σχέσεις κ.λπ.)
– Περαιτέρω μείωση άλλων δαπανών στον στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα (δαπάνες μετακίνησης Τύπου, κόστος διαχείρισης ΠΔΕ κ.λπ.) με στόχο επιπλέον εξοικονόμηση 0,9% ΑΕΠ ή 2 δισ. ευρώ.
Καταργήσεις – συγχωνεύσεις: Οφελος 0,5% ΑΕΠ ή 1,1 δισ. ευρώ
– Επαναξιολόγηση αντικειμένου και δαπανών όλων των φορέων που επιχορηγούνται από το Δημόσιο.
– Νέος εκπαιδευτικός χάρτης της χώρας (σχολεία, ΑΕΙ/ΤΕΙ).
– Καταργήσεις και συγχωνεύσεις εφοριών και τελωνείων.
– Καταργήσεις και συγχωνεύσεις υπηρεσιών του εξωτερικού (πρεσβείες, προξενεία, γραφεία Τύπου κ.λπ.).
– Μείωση αριθμού αστυνομικών τμημάτων.
ΔΕΚΟ: Οφελος 1% ΑΕΠ ή 2,3 δισ. ευρώ
– Εντατικοποίηση πλάνων αναδιάρθρωσης και επικέντρωση στα έσοδα ΟΣΕ και ΟΑΣΑ.
– Νέα σχέδια αναδιάρθρωσης για νέες ΔΕΚΟ (π.χ. ΕΡΤ, ΕΑΒ κ.λπ.).
– Εσοδα από νέες εμπορικές δραστηριότητες.
– Εξορθολογισμός τιμολογίων.
– Αύξηση παραγωγικότητας.
Αμυντικές δαπάνες: Οφελος 0,5% ΑΕΠ ή 1,2 δισ. ευρώ
– Εξοικονόμηση από το εξοπλιστικό πρόγραμμα.
– Μείωση λειτουργικών δαπανών.
– Μειώσεις στρατοπέδων.
– Εξορθολογισμός προμηθειών.
Υγεία: Οφελος 0,5% ΑΕΠ ή 1,2 δισ. ευρώ
– Μείωση κόστους ανά περιστατικό.
– Νέος υγειονομικός χάρτης της χώρας.
– Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας για την αποσυμφόρηση των νοσοκομειακών μονάδων.
– Σύστημα κεντρικών προμηθειών.
– Επανατιμολόγηση ιατρικών πράξεων.
Φάρμακα:: Οφελος 0,7% ΑΕΠ ή 1,5 δισ. ευρώ
– Προμήθειες νοσοκομείων.
– Ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
– Καλύτερος έλεγχος φαρμακευτικής δαπάνης ασφαλιστικών ταμείων.
– Επέκταση της χρήσης γενόσημων φαρμάκων.
Ασφαλιστικά: Οφελος 1,1% ΑΕΠ ή 2,5 δισ. ευρώ
– Μείωση ελλειμμάτων επικουρικών ταμείων και διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους.
– Εξορθολογισμός κοινωνικών επιδομάτων και εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων.
– Ενιαίος φορέας παροχής κοινωνικών παροχών.
– Στόχευση προνοιακών επιδομάτων.
Φοροδιαφυγή: Οφελος 1,5% ΑΕΠ ή 3,5 δισ. ευρώ
– Επιχειρησιακό σχέδιο για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.
– Μεγαλύτερος αριθμός και περισσότερο στοχευμένοι τακτικοί και προσωρινοί έλεγχοι.
– Βελτίωση της ποιότητας των ελέγχων στις μεσαίες – μεγάλες επιχειρήσεις.
– Αποκάλυψη φορολογικών παραβάσεων φυσικών προσώπων με μεγάλα περιουσιακά στοιχεία.
– Αποτελεσματικότερη είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών και προστίμων.
– Αύξηση εσόδων από κεφάλαια διαφυγόντα στο εξωτερικό.
– Αποτελεσματικότερη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας.
– Αποδοτικότερη καταπολέμηση λαθρεμπορίου.
Φορολογικές διαρρυθμίσεις: Οφελος 0,9% ΑΕΠ ή 2 δισ. ευρώ
– Κατάργηση φορολογικών εκπτώσεων χωρίς κοινωνικό ή αναπτυξιακό όφελος.
– Επαναξιολόγηση όλων των απαλλαγών σε έμμεσους και άμεσους φόρους.
– Εφαρμογή κοινωνικών κριτήριων στο ύψος των απαλλαγών και εκπτώσεων.
– Επανεξέταση των φόρων υπέρ τρίτων.
Εισφοροδιαφυγή: Οφελος 1,5% ΑΕΠ ή 3,5 δισ. ευρώ
– Δίκαιες και αποτελεσματικές ρυθμίσεις στις ασφαλιστικές εισφορές.
– Μείωση δραστικά του ποσοστού ανασφάλιστης εργασίας από το 26% στο 12%.
– Νέο πλαίσιο λειτουργίας της Επιθεώρησης Εργασίας, αυστηρότεροι έλεγχοι.
– Κίνητρα για τη συμμόρφωση με τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις.
– Κοινοί εισπρακτικοί μηχανισμοί στο φορολογικό και στο ασφαλιστικό σύστημα.
Τοπική Αυτοδιοίκηση: Οφελος 0,3% ΑΕΠ ή 0,6 δισ. ευρώ
– Αύξηση εσόδων από τέλη, δικαιώματα και άλλα έσοδα των ΟΤΑ λόγω της ενοποίησης των Οργανισμών και την εκμετάλλευση οικονομικών κλίμακας στον εισπρακτικό μηχανισμό.
– Αύξηση της συμμόρφωσης στις υποχρεώσεις προς ΟΤΑ μέσω της υποχρέωσης έκδοσης δημοτικής ενημερότητας.
ΜΑΧΑΙΡΙ ΣΕ 900 ΦΟΡΟΑΠΑΛΛΑΓΕΣ
Η δραστική περικοπή των φοροαπαλλαγών έχει ως βασικό στόχο να παραμείνουν μόνον αυτές που έχουν ξεκάθαρο κοινωνικό ή αναπτυξιακό χαρακτήρα και να καταργηθούν όλες οι υπόλοιπες, που ροκανίζουν – χωρίς ουσιαστικό λόγο – τις εισπράξεις του Δημοσίου.
Πρόκειται για περισσότερες από 900 φοροαπαλλαγές που απολαμβάνουν σήμερα επιχειρήσεις και φορολογούμενοι και έχουν να κάνουν με έκπτωση για δαπάνες τόκων στεγαστικών δανείων, αμοιβές γιατρών και δικηγόρων, ασφάλιστρα ζωής, ακόμη και για καταναλωτικές δαπάνες. Το εγχείρημα του υπουργείου Οικονομικών είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς από τη μια πλευρά απαιτείται ένα νέο απόλυτα στοχευμένο σύστημα φοροαπαλλαγών και από την άλλη πρέπει πάση θυσία να περιορισθεί η απώλεια στα κρατικά έσοδα που, με το ισχύον σύστημα, προσεγγίζει τα 5 δισ. ευρώ. Ενα σύστημα, το οποίο – άλλωστε – βρίθει στρεβλώσεων, καθώς το μεγαλύτερο όφελος αποκομίζουν τα υψηλά εισοδήματα, που μπορούν και εμφανίζουν υψηλές δαπάνες και αποκομίζουν υψηλότερες εκπτώσεις σε σχέση με το δηλωθέν εισόδημά τους. Στοιχεία της ΓΓΠΣ δείχνουν ότι οι απαλλαγές και τα αφορολόγητα ποσά που απολαμβάνουν οι φορολογούμενοι με εισοδήματα άνω των 75.000 ευρώ υπερβαίνουν κατά μέσο όρο τα 4.000 ευρώ. Αντίθετα, οι φοροαπαλλαγές που έχουν τα φυσικά πρόσωπα με χαμηλά εισοδήματα έως 20.000 ευρώ είναι μόλις 600 ευρώ κατά μέσο όρο. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, σχεδόν ένας στους δύο φορολογουμένους που υποβάλλει φορολογική δήλωση, χρησιμοποιεί τις φοροαπαλλαγές και εμφανίζει στην εφορία δαπάνες για νοσήλια, ασφάλιστρα, δίδακτρα ή ενοίκια με στόχο να γλιτώσει φόρο.
Εκτός από τις φοροαπαλλαγές των φυσικών προσώπων, σημαντικές φοροαπαλλαγές απολαμβάνουν και οι επιχειρήσεις, ενώ φοροαπαλλαγές ισχύουν και για ορισμένες μεταβιβάσεις ακίνητων, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις είναι μεγαλύτερες και από τα έσοδα που εισπράττει το Δημόσιο από τις συγκεκριμένες μεταβιβάσεις. Ειδικότερα και σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, όπως έχουν αποτυπωθεί στον προϋπολογισμό του 2011:
– Περισσότερα από 3 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι κοστίζουν οι εκπιπτόμενες δαπάνες και ειδικές απαλλαγές των φυσικών προσώπων. Αφορούν ενοίκια, δίδακτρα, ασφάλιστρα και ιατρικά μέχρι το αφορολόγητο των μισθωτών – συνταξιούχων, των προστατευόμενων παιδιών, διατροφή μεταξύ συζύγων και άλλες ειδικές απαλλαγές (κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών, αγροτικά εισοδήματα κ.λπ.).
– Στα 2,4 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι κοστίζουν οι απαλλαγές ειδικού φόρου κατανάλωσης σε ενεργειακά προϊόντα, βιομηχανοποιημένα καπνά, αιθυλική αλκοόλη και αλκοολούχα ποτά.
– Οι απαλλαγές σε πρώτη κατοικία, κληρονομιές, δωρεές, γονικές παροχές επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό με 970 εκατ. ευρώ.
– Στα 292 εκατ. ανέρχεται το κόστος του προϋπολογισμού από τον φόρο εισοδήματος 19.427 νομικών προσώπων. Αφορούν σε μείωση φορολογικού συντελεστή από δραστηριότητα σε νησιά κάτω από 3.000 κατοίκους, εκπτώσεις αναπτυξιακών νόμων κ.λπ.
ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΔΕΝ… ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΗΚΑΝ
Επιπλέον, προσαρμογή της τάξης των 3 δισ. ευρώ θα απαιτηθεί για το τρέχον έτος συνεπεία των αποκλίσεων και της βαθύτερης ύφεσης από το προβλεπόμενο. Πρόκειται για μέτρα που δεν ανακοινώθηκαν, τα οποία θα συγκεκριμενοποιηθούν στις επόμενες δύο εβδομάδες και σε συνεργασία με την τρόικα, επειδή ακριβώς είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ομαλή καταβολή των δόσεων του δανείου στήριξης. Τα μέτρα αυτά, σύμφωνα με πληροφορίες θα επιλεγούν από ένα γενικότερο πακέτο που περιλαμβάνει:
– Την εξομοίωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης και πετρελαίου θέρμανσης από τον προσεχή Οκτώβριο. Το μέτρο αυτό αν και αποτελεί μέρος του μνημονίου, συναντά ισχυρές ενστάσεις ακόμη και ενδοκυβερνητικά και δεν αποκλείεται τελικά να εγκαταλειφθεί εφόσον όμως αντικατασταθεί από κάποιο άλλο ισοδύναμου αποτελέσματος. Εφόσον όμως εφαρμοσθεί, θα συνοδευθεί από σημαντική μείωση του ΕΦΚ και χορήγηση επιδόματος στις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις.
– Αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών σε όλη την Ελλάδα, στα επίπεδα των πρόσφατων αυξήσεων στις περιοχές του Ψυχικού και της Φιλοθέης.
– Αύξηση των τελών κυκλοφορίας από το 2012. Τα αυξημένα τέλη θα καταβληθούν το δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2011 από 5.000.000 κατόχους οχημάτων Ι.Χ και Δ.Χ. Από την εφαρμογή του μέτρου αυτού εκτιμάται ότι θα εισπραχθούν επιπλέον έσοδα ύψους άνω των 300 εκατ. ευρώ.
– Επιβολή φόρου στο φυσικό αέριο.
– Επιβολή ειδικού φόρου στα μη αλκοολούχα ποτά (αναψυκτικά, χυμούς). Ο φόρος πιθανόν να επιβληθεί από την 1η Ιουνίου του 2011, προκειμένου να ενισχυθούν τα κρατικά ταμεία.
– Aύξηση των ελέγχων σε όλες τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες με ακαθάριστα έσοδα έως 20 εκατ. ευρώ.
– Εσοδα από τις σχολάζουσες κληρονομιές και τις ορφανές καταθέσεις, ο αριθμός των οποίων υπερβαίνει τις 11.000 υποθέσεις. Ειδική επιτροπή έχει αναλάβει την αναμόρφωση της νομοθεσίας για τις σχολάζουσες κληρονομιές. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών πληθώρα καταθέσεων που προέρχονται από κληρονομιές ουδέποτε αναζητήθηκαν και βρίσκονται αναξιοποίητες στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και σε διάφορα πιστωτικά ιδρύματα. Από τις ορφανές κληρονομιές και τις αζήτητες καταθέσεις το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι μπορεί να εισπράξει περίπου 4 δισ. ευρώ.