Η μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους και η χρηματοδοτική ενίσχυση της Ελλάδος: Με τις αποφάσεις του Eurogroup της 2ας Φεβρουαρίου 2012 και τις αντίστοιχες αποφάσεις του ΔΝΤ, το δημόσιο χρέος της Ελλάδος αναδιαρθρώθηκε δραστικά, με απομάκρυνση των λήξεων των χρεών προς τον ιδιωτικό τομέα για μετά το 2025, με μείωση της ονομαστικής τους αξίας κατά € 100 δις και με σημαντική μείωση του επιτοκίου που πληρώνει η Ελλάδα για το χρέος αυτό. Η εντυπωσιακή αυτή αναδιάταξη και δραστική μείωση του βάρους του ελληνικού χρέους συντελέστηκε με τη σημαντική χρηματοδοτική συμβολή της Ζώνης του Ευρώ, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) και του ΔΝΤ, που παρέχουν στην Ελλάδα το 1ο και το 2ο Πακέτο Χρηματοδοτικής Ενίσχυσης (ΠΧΕ) ύψους € 110 δις και € 130 δις αντίστοιχα καθώς και τη χρηματοδοτική στήριξη των ελληνικών τραπεζών από το ΕΣΚΤ, ύψους € 125 δις.
Τα ανωτέρω χρηματοδοτικά πακέτα καλύπτουν τις ανάγκες της Ελλάδος για εξυπηρέτηση (πληρωμή των τόκων και των χρεολυσίων) του σημαντικά μειωμένου χρέους της έως το 2014, ενώ για το 2012 και για το 2013 καλύπτουν επιπλέον τα ακόλουθα (Πίνακας 1):
α) Το πρωτογενές έλλειμμα του 2012 (αν υπάρξει). β) Την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου ύψους € 6,28 δις, εκ των οποίων το 45% (€ 2,8 δις) είναι οφειλές των ασφαλιστικών ταμείων (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι οφειλές του ΕΟΠΥΥ), και το 25% (€ 1,59 δις) είναι οφειλές των νοσοκομείων. γ) Την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών με συνολικά κεφάλαια ύψους € 50 δις από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF), από τα οποία έχουν ήδη εισπραχθεί τα € 25 δις και αναμένεται η είσπραξη των υπολοίπων € 25 δις έως τον Σεπτ.’2012. δ) Τη συνέχιση της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από το ΕΣΚΤ, έως ότου, με την αναγκαία αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, επιστραφούν οι καταθέσεις που έχουν αποσυρθεί από τις τράπεζες ιδιαίτερα τους τελευταίους 10 μήνες.
Από τα ανωτέρω προκύπτουν τα ακόλουθα:
Διαθέσιμοι πόροι και κάλυψη υποχρεώσεων με το Μνημόνιο: Η συνέχιση της επιτυχούς υλοποίησης του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2014, με σαφή, βέβαια, ενίσχυση των πολιτικών που θα συμβάλλουν στην ανάκαμψη της οικονομίας και επαναφορά της σε πορεία αυτοδύναμης ανταγωνιστικής ανάπτυξης και η τήρηση των υποχρεώσεων της χώρας που απορρέουν από το 1ο και το 2ο Μνημόνιο (όπως αυτές προσαρμόζονται από τις συνεχιζόμενες διαβουλεύσεις με την Τρόικα) αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις για τη συνέχιση της εκταμίευσης των χρηματοδοτικών πόρων ύψους € 100 δις από το 1ο και το 2ο ΠΧΕ από την ΖτΕ και το ΔΝΤ και για τη συνέχιση της χρηματοδότησης των τραπεζών ύψους 125 δισ από το ΕΣΚΤ. Η εισροή δε αυτών των χρηματοδοτικών πόρων είναι απολύτως αναγκαία: α) Για την πληρωμή των σημαντικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των ασφαλιστικών ταμείων και των νοσοκομείων της χώρας και για τη συνέχιση της ομαλής λειτουργίας τους, η οποία χωρίς τα Μνημόνια θα ήταν εντελώς αδύνατη στην περίοδο 2010-2012. β) Για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και για την ομαλή χρηματοδότησή τους έως ότου αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο εγχώριο χρηματοοικονομικό σύστημα, σταματήσουν οριστικά οι προσδοκίες εξόδου της χώρας από το Ευρώ (που βασίζονται κυρίως στις εξαγγελίες για ακύρωση των Μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων) και επιστρέψουν οι καταθέσεις. γ) Για την ανάκαμψη της οικονομίας και την επιστροφή της σε ανταγωνιστική αναπτυξιακή πορεία μέσω και της αποτελεσματικής χρήσης των σημαντικών επιχορηγήσεων ύψους € 14 δις που έχει να λάβει η χώρα από την ΕΕ-27 στα επόμενα 3-έτη.
Διαθέσιμοι πόροι και κάλυψη υποχρεώσεων χωρίς το Μνημόνιο: Οι απώλειες χρηματοδοτικών πόρων για τη χώρα μας από την ενδεχόμενη διακοπή της χρηματοδότησής της από το 1ο και το 2ο ΠΧΕ από τη ΖτΕ και το ΔΝΤ και από το ΕΣΚΤ (π.χ., σε περίπτωση προώθησης διαδικασιών μονομερούς ακύρωσης των Μνημονίων) δεν αντισταθμίζονται από τυχόν λήψη ακόμη πιο δραματικών αποφάσεων για διακοπή της εξυπηρέτησης του εναπομένοντος χρέους της χώρας μετά το PSI plus. Οι συνολικοί πόροι που μπορεί να εξοικονομηθούν, από αυτή την ακραία και εξαιρετικά επιζήμια για την Ελλάδα ενέργεια, δεν υπερβαίνουν τα € 80 δις στην περίοδο 2012-2014, ενώ από το 1ο και το 2ο ΠΧΕ η Ελλάδα έχει ακόμη να λάβει € 100 δις. Δημιουργείται επομένως ένα χρηματοδοτικό κενό ύψους € 20 δις στο οποίο θα πρέπει να προστεθούν και τα αυξημένα πρωτογενή ελλείμματα, ύψους άνω των € 20 δις στην περίοδο 2012-2014 που θα προκύψουν αναπόφευκτα από την σχεδιαζόμενη ανατροπή της εφαρμογής του ΜΠΔΣ 2012-2014. Τέλος, σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και η διακοπή της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από το ΕΣΚΤ. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με εξαγγελίες ορισμένων Κομμάτων που διεκδικούν την εξουσία, οι τράπεζες θα κρατικοποιηθούν χωρίς να προσδιορίζεται πως θα γίνει η ανακεφαλαιοποίησή τους χωρίς τα κεφάλαια του EFSF.
Το Πρόγραμμα Προσαρμογής 2010-2012 συνέβαλε στη δραστική μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και των ελλειμμάτων στο ισοζύγιο πληρωμών: Με την εφαρμογή του Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΔΠ&ΔΜ), όπως μετεξελίχθηκε σε Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2012-2014, επιτεύχθηκε σημαντική μείωση του ελλείμματος του πρωτογενούς ισοζυγίου της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) κατά € 19,5 δις. Από έλλειμμα € 24,5 δις (10,6% του ΑΕΠ) το 2009, σε έλλειμμα € 5,0 δις (2,4% του ΑΕΠ) το 2011. Επίσης, φαίνεται ότι το έλλειμμα αυτό θα μηδενιστεί το 2012 με προοπτική το πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ να καταστεί πλεονασματικό από το 2013 και μετά.
Ήδη στο 1ο 4μηνο του 2012, το πρωτογενές έλλειμμα της ΓΚ περιορίστηκε στα € 18 εκατ., από έλλειμμα € 1.481 εκατ. στο 1ο 4μηνο.’11. Αυτό επιτεύχθηκε με αύξηση των εσόδων της ΓΚ κατά 2,44%, παρά το ότι στο 1ο 4μηνο.’12 δεν είχαν ακόμη ισχύ τα σημαντικά μέτρα που έχουν ληφθεί για αύξηση των εσόδων αυτών το 2012, και με μείωση των δαπανών της ΓΚ κατά -2,0%, παρά το ότι βασικά μέτρα μείωσης των δαπανών θα εφαρμοστούν στο 2ο 6μηνο.’2012. Επιπλέον τα στοιχεία του Ισοζυγίου Πληρωμών δείχνουν ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) που ξεπέρασε το -13,0% του ΑΕΠ το 2008, έχει μειωθεί σημαντικά και αναμένεται να διαμορφωθεί στο -6,0% του ΑΕΠ το 2012.
ο μηδενισμός του ελλείμματος του πρωτογενούς ισοζυγίου της ΓΚ από το 2012 και ο δραστικός περιορισμός του ελλείμματος του ΙΤΣ ήταν και είναι υποχρέωση της χώρας μας, μετά τη διακοπή του δανεισμού από το εξωτερικό, και δεν έχει καμιά σχέση με το 1ο και το 2ο Μνημόνιο. Απλώς η χρηματοδότηση που έλαβε η Ελλάδα μέσω του 1ου και του 2ου Μνημονίου της έδωσε τη δυνατότητα να μηδενίσει το πρωτογενές έλλειμμα και να περιορίσει το έλλειμμα στο ΙΤΣ σε 3-έτη αντί του 1-έτους χωρίς τα Μνημόνια. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς τα Μνημόνια η «λιτότητα» των τελευταίων 3-ετών θα ήταν πολλαπλάσιας έντασης, είτε με χρεοκοπία της χώρας είτε χωρίς χρεοκοπία.
Από την άλλη πλευρά, ο μηδενισμός του ελλείμματος στο πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ και η εξισορρόπηση του ΙΤΣ θα είναι το πρώτο βήμα προς την ανάκτηση της οικονομικής ανεξαρτησίας της χώρας μας, διότι το ελληνικό δημόσιο θα καλύπτει πια τις δημόσιες δαπάνες με τα εγχώρια δημόσια έσοδα και όχι με δανεισμό από το εξωτερικό, όπως συνέβαινε έως σήμερα. Άλλωστε, δυνατότητα ξένου δανεισμού δεν έχει πια η Ελλάδα και δεν θα έχει για αρκετά χρόνια στο μέλλον. Επίσης, το πλεόνασμα στο πρωτογενές ισοζύγιο της ΓΚ από το 2013 θα μας βοηθήσει να πληρώσουμε σταδιακά και με δικά μας χρήματα την εξυπηρέτηση των ήδη σημαντικά μειωμένων χρεών μας, ξαναχτίζοντας έτσι με επιμονή και συνέπεια τη χαμένη σήμερα αξιοπιστία της χώρας μας, με εξαιρετικά σημαντικές ευνοϊκές συνέπειες για την τρέχουσα και τη μελλοντική αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας μας.
Σε κάθε περίπτωση, η συνέχιση των πρωτογενών ελλειμμάτων και των μεγάλων ελλειμμάτων στο ΙΤΣ μετά το 2012 δεν ήταν και δεν είναι δυνατή είτε με το Μνημόνιο είτε χωρίς το Μνημόνιο. Και αυτό είναι εντελώς ανεξάρτητο από το χρώμα της Κυβέρνησης που θα βρίσκεται στην εξουσία. Σε περίπτωση δε που το Μνημόνιο και η χρηματοδότηση της χώρας από τη ΖτΕ και το ΔΝΤ ακυρωθούν και διακοπούν, τότε το όποιο πρωτογενές έλλειμμα θα προστίθεται στα γενικότερα χρηματοδοτικά ελλείμματα της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη και την παντελή έλλειψη εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις. Εάν δε η Κυβέρνηση επιλέξει να επιμείνει σε πολιτικές «ακύρωσης» του Μνημονίου και παραγωγής νέων πρωτογενών ελλειμμάτων, τότε δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να επιλέξει την έξοδο από το Ευρώ και από την ΕΕ-27 για να μπορέσει να καλύψει τα ανωτέρω πολλαπλά ελλείμματα με νομισματική χρηματοδότηση. Τότε, βέβαια, η Ελλάδα θα χάσει και τα € 14 δις που έχει να λάβει από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ-27, εάν αυτά δεν θα έχουν ήδη παγώσει με την παύση πληρωμών και την παντελή έλλειψη συνεργασίας με τους δανειστές μας. Ωστόσο, η τυχόν απώλεια επενδυτικών επιχορηγήσεων ύψους € 14 δις θα είναι η πιο ανώδυνη από τις εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις που θα προκύψουν για χώρα και τους εργαζόμενους από τυχόν έξοδό της από το Ευρώ και την ΕΕ-27.