Η αγορά στέκεται σκεπτική για το πώς θα διαμορφωθεί το τραπεζικό τοπίο τη νέα χρονιά που ανατέλλει. Ισως περισσότερο από ποτέ, οι ανησυχίες, οι εκκρεμότητες, το άγνωστο, προβληματίζουν στο μάξιμουμ, δημιουργώντας ένα κλίμα ανασφάλειας, το οποίο υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να αποκτήσει την εξισορρόπηση που του λείπει…
Οι τράπεζες μπαίνουν στο 2012, σηκώνοντας στους ώμους τους, τα βαρίδια δύο σημαντικών, μη ελεγχόμενων πλέον από τις ίδιες, παραμέτρων:
1. Κατ΄ αρχήν, η BlackRock. Oι ενδελεχείς έλεγχοι από τον διεθνή οίκο, που σε συνεργασία με τους εμπειρογνώμονες της Ernst & Young, έχουν «διυλίσει πλέον τον κώνωπα» στις τράπεζες, αναζητώντας μαύρες τρύπες, λάθος υπολογισμούς, χαμένες αξίες, πριν καταλήξουν στα προτεινόμενα μέτρα που θα απαιτήσουν τα τεράστια κεφαλαιακά ανοίγματα που θα προκύψουν στους ισολογισμούς των τραπεζών, συνεπεία των κατά συρροήν, ανεξάντλητων και υπέρμετρων επισφαλειών από «κόκκινα» δάνεια.
2. Το PSI plus ή PSI+ ή PSI 2, το οποίο στα ελληνικά ακούει στο όνομα Πρόγραμμα Ανταλλαγής Ομολόγων και επί της ουσίας αποτελεί μια φόρμουλα αποφυγής ενός πιστωτικού γεγονότος (Credit default), αν πράγματι υλοποιηθεί σε εθελοντική βάση, αν συγκεντρώσει την απαιτούμενη συμμετοχή και αν τελικά δεν εφαρμοσθεί και σε φυσικά πρόσωπα – ομολογιούχους. Θεωρητικά με το PSI η χώρα αποφεύγει τη χρεοκοπία, με την ουσιαστική έννοια του όρου…
Αυτά τα δύο γεγονότα, με σημαίνουσα βαρύτητα το καθένα για τις προοπτικές του εγχώριου πιστωτικού συστήματος, θα επηρεάσουν τη βιωσιμότητα των τραπεζών. Παρά το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν έχει πτωχεύσει ή κλείσει τράπεζα (ακόμη και στην περίπτωση της Proton Bank και της Αspis Bank οι λύσεις που επιδιώχθηκαν προστάτευσαν και τους καταθέτες και τους εργαζομένους), κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να προβλέψει την αυτονομία των τραπεζών, ανεξαρτήτως μεγέθους.
Αλλωστε, στην καλύτερη των περιπτώσεων θα περάσουν το κατώφλι του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (δηλαδή, τις πύλες της κρατικοποίησης), αν δεν καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες, εξαντλώντας όλες τους τις εναλλακτικές και ενεργοποιώντας όλα τα πιθανά αποθέματα ρευστότητας (πωλήσεις θυγατρικών, συμμετοχών και γενικώς…«ασημικών»). Υπό την πίεση των εξελίξεων και της κρίσης, προετοιμάζονται και deals συγχωνεύσεων, με την ελπίδα της αποφυγής της κρατικοποίησης.
ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΑΝΑΣΧΕΔΙΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ
Στο ίδιο πλαίσιο, ξένοι όμιλοι ανασχεδιάζουν την παρουσία τους στη χώρα, με περιορισμό ή πλήρη απομάκρυνση της παρουσίας τους αυτής. Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα, αλλά είναι αποτέλεσμα και των απόνερων της παγκόσμιας κρίσης σε επίπεδο ομίλων.
Πρόσφατο παράδειγμα, η Citigroup που εγκαταλείπει τη βελγική αγορά, ύστερα από παρουσία σχεδόν ενός αιώνα… πουλώντας τις επιχειρήσεις λιανικής τραπεζικής του ομίλου στο Βέλγιο, στη γαλλική τράπεζα Credit Mutuel Nord Europe.
Κάτι ανάλογο έγινε στην ελληνική αγορά, όπου η Citibank αν και δεν πούλησε το retail banking, περιόρισε σημαντικά τις δραστηριότητές της, επικεντρώνοντας πλέον στο asset management, το private banking και τις πιστωτικές κάρτες. Πλήρη απουσία γράφει στην Ελλάδα και η BNP Paribas, ενώ η πορτογαλική Millennium Bank ψάχνει εδώ και μήνες αγοραστή για να μεταβιβάσει τις δραστηριότητες της ελληνικής θυγατρικής της.
«Το ζητούμενο είναι η επιβίωση των τραπεζών» υποστηρίζουν στεγνά και χωρίς πολλά λόγια οι τραπεζίτες, που εστιάζουν στο σήμερα, στο πρώτο δίμηνο του νέου έτους, στο αποτέλεσμα από τις διαδικασίες του PSI, στα συμπεράσματα και τα πορίσματα της BlackRock. «Ασφαλώς και θα προκύψει ανακατανομή της πίτας» εκτιμούν τραπεζικά στελέχη, αλλά «αυτό θα τεθεί εν ευθέτω χρόνω».
Τα reports ελληνικών και ξένων οίκων για τις προοπτικές των τραπεζών το 2012
Μόλις τις προηγούμενες ημέρες κυκλοφόρησαν τα reports ελληνικών και ξένων οίκων για τις προοπτικές (και τις συστάσεις μετοχών) των ελληνικών τραπεζών το 2012, που χαρακτηρίζεται έτος κρίσιμο για ελληνικές αλλά και κυπριακές τράπεζες.
Πέραν κάθε ειδικού σχολιασμού, οι αναλυτές αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερο σκεπτικισμό τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο τη νέα χρονιά και αυτό λόγω των εκκρεμοτήτων που προαναφέρθηκαν (PSI, BlackRock) και που άμεσα θα επηρεάσουν τους ισολογισμούς των τραπεζών. Αρκεί να σημειωθεί ότι παρά τις ζημιές που παρουσίασαν οι τράπεζες στο εννεάμηνο του 2011 (τα τελευταία επίσημα στοιχεία), δεν έχει ακόμη «περάσει» η συνολική επίπτωση από το PSI στα αποτελέσματα του κλάδου (παρά μόνο ένα τμήμα της για το β΄ τρίμηνο).
Ενδεικτικά οι συστάσεις της Εθνικής Χρηματιστηριακής, που ξεκινάει με ουδέτερη σύσταση την κάλυψη του επικείμενου ενιαίου σχήματος Alpha – Eurobank (οι διαδικασίες συγχώνευσης προχωρούν κανονικά) και τιμή στόχο τα 0,80 ευρώ. Ουδέτερη σύσταση προβλέπεται και για την Marfin Popular Bank με τιμή στόχο τα 0,33 ευρώ ανά μετοχή. Αρνητική σύσταση πλέον underperform από ουδέτερη πριν, επιβάλει ο οίκος για τους τίτλους των τραπεζών Πειραιώς και Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου με τιμές στόχους τα 0,15 ευρώ και τα 0,20 ευρώ, αντίστοιχα.
Θετική σύσταση outperform αποδίδεται μόνο στη μετοχή της Τράπεζας Κύπρου με τιμή στόχο το 1 ευρώ ανά μετοχή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα εξακολουθήσουν οι πιέσεις στον τίτλο μέχρι το τέλος Ιανουαρίου οπότε και ολοκληρώνεται το πρόγραμμα κεφαλαιακής ενίσχυσης.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΗΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί και αποτελεί βασική πηγή χρηματοδότησης ελληνικών τραπεζών καθώς και του συνόλου των ευρωπαϊκών καθώς και ύστατο καταφύγιο για καταθέσεις. Στην εκπνοή του 2011 ανακοινώθηκε ότι η αξιοποίηση του μηχανισμού overnight καταθέσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας άγγιξε νέο ιστορικό ρεκόρ, κάτι που αντανακλά τη συνεχή έλλειψη εμπιστοσύνης στις διατραπεζικές αγορές. Οι τράπεζες, αποφεύγοντας να δανείσουν η μία την άλλη, εναποθέτουν την υπερβάλλουσα ρευστότητα σε μηχανισμούς, έστω και χαμηλής απόδοσης, της ΕΚΤ.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησε η ίδια η ΕΚΤ, οι τράπεζες της ευρωζώνης εναπόθεσαν σε overnight 452,034 δισ. ευρώ την Τρίτη μετά τα Χριστούγεννα (27 Δεκεμβρίου), από 411,813 δισ. ευρώ μία ημέρα πριν (26 Δεκεμβρίου) και 346,994 δισ. στις 22 Δεκεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι το προηγούμενο ρεκόρ 24ωρης κατάθεσης στην ΕΚΤ είχε διαπιστωθεί τον Ιούνιο 2010 στα 384,3 δισ. ευρώ.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ BLACKROCK ΚΑΙ ΤΟ PSI
Θεωρητικά το πρώτο δίμηνο του 2012 θα πρέπει να υπάρχει μία σαφέστερη εικόνα για τις επιπτώσεις των τραπεζών από τη BlackRock, αλλά και το PSI , για το οποίο ακόμη δεν υπάρχει συγκεκριμένη εκτίμηση. Οι Ελληνες τραπεζίτες φυσικά και έχουν άποψη για το θέμα, την οποία όμως αποφεύγουν να εκφράζουν, αφήνοντας τον ρόλο αυτό στους «ιθύνοντες του Προγράμματος PSI», δηλαδή, που δεν είναι άλλοι από την ελληνική κυβέρνηση, την τρόικα και τους πιστωτές (ξένες τράπεζες και funds).
Ειδικά για το PSI υπάρχουν κάποιες εκτιμήσεις κόστους, σε αντίθεση με το «φάκελο ΒlackRock» για τον οποίου υπάρχει πλήρης άγνοια του τι θα προκύψει (δεν είναι γνωστές οι παραδοχές που χρησιμοποιεί ο οίκος, η μεθοδολογία του κ.ά.). Ως προς τις επιπτώσεις του PSI, 5,5 δισ. ευρώ ήδη γράφηκαν στο δεύτερο τρίμηνο και εκτιμάται ότι θα απαιτηθούν άλλα 17 δισ. ευρώ, ώστε η συνολική επίπτωση να είναι 22 δισ. ευρώ περίπου το ήμισυ του συνολικού χαρτοφυλακίου ομολόγων των τραπεζών, ύψους 43 δισ. ευρώ…
Το ερώτημα της συμμετοχής ή μη των φυσικών προσώπων που έχουν στην κατοχή τους ομόλογα σε ένα επερχόμενο κούρεμα, δεν είχε απαντηθεί πριν την ανατολή του 2012… όπως και το ακριβές ποσοστό του. Με τις εκκρεμότητες αυτές, έρχεται μία νέα χρονιά, που αν μη τι άλλο, θα δώσει απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα που αντανακλούν καίριες ανησυχίες για τις προοπτικές και την επιβίωση του τραπεζικού κλάδου.
